Uçak Kategorisi ve Uçak Sınıfı – Farkları Nelerdir?

14 Temmuz 202016 Mart 2021 seyruseferim 0 yorum kategorisi, sınıfı, ucak

Havacılık sektöründe de oldukça karıştırılan bir konu olsa gerek. Uçak sınıfı yerine kategori kelimesini kullananlar, kategorisinden bahsederken uçak sınıfı diye bahsedenler… Aralarındaki fark FAA ve ICAO tanımlamalarında keskin çizgiyle belirlenmesine rağmen, günlük kullanımda bu kelimelerin birbirine benzer anlamda çokça kullanılması sebebiyle bir karmaşaya neden olmaktadır. O halde gelin bakalım her biri tam olarak neyin karşılığı…

Uçak kategorisi bir kategori, yani uçağın kapsayıcı bir sınıflandırmasıdır. Örneğin; uçak, helikopter ve planör vb. gibi. Uçak sınıfında ise her kategori ayrıca bir “sınıfa” ayrılmıştır. Uçaklar ve helikopterler “tek motorlu” veya “çok motorlu” olarak sınıflandırılmıştır. Uçaklar ayrıca “kara” veya “deniz” olarak sınıflandırılır. İşleri karmaşıklaştırmak için sınıflamaları da birleştirebilirsiniz. Bunlar “tek motorlu kara”, “tek motorlu deniz” veya “çok motorlu kara” olabilir. Daha detaya inelim…

FAA’ya göre, bir uçak kategorisi, belirli bir uçak grubunun “kullanım amacı veya çalışma sınırları” nı ifade eder. Uçağın sınıflandırılması ise aynı özelliklere sahip bir grup uçağı ifade eder. Nasıl mı?

Uçak Kategorileri

Uçak kategorileri, uçağa ya da pilot sertifikalandırma derecesine göre bağlı olarak farklılık gösterir.

Pilot Sertifika Kategorileri

Uçak (Airplane) – Motorla çalışan, sabit kanatlı uçaklar

Havadan Daha Hafif Uçak (Lighter-Than-Air) – Yükselmek ve havada kalmak için havadan daha hafif bir gaz kullanan uçaklar

Motorlu Paraşüt (Powered Parachute) – Esnek kanat, çerçeve ve tekerleklere sahip motorlu uçak tipi. Hafif hava araçları arasında en güvenli hava aracıdır.

Döner Kanatlı Uçak (Rotorcraft) – Uçuş bir veya daha fazla dönen rotor (kanat) tarafından sağlanır.

Weight-Shift-Control – Hang glider olarak da bilinir. Bu uçak tek motorludur, ancak kontrol yüzeylerinden ziyade sadece ağırlık merkezindeki değişikliklerle yönlendirilir.

Uçak Kategorileri

Uçağın büyüklüğü ve manevra kabiliyeti ile ilgili olarak uçak kategorileri hakkında konuştuğumuzda, aşağıdaki gibi listelenip kategorilerine ayrılır.

Akrobatik (Acrobatic) – Bu uçaklarda, belirli uçuş testlerinin getirdiği sınırlamalar dışında uçuş manevrası kısıtlamaları yoktur. Pilot koltuklar hariç en fazla dokuz koltuğa sahiptirler ve ağırlığı 12.500 lbs’den fazla değildir.

Commuter – 19 veya daha az yolcu koltuğuna ve 19.000 lbs’den daha hafif ağırlığa sahip çok motorlu, pervaneyle çalışan bir uçak olarak tanımlanır.

Deneysel (Experimental) – Özel uçuşa elverişlilik sertifikası altında verilir. Bu uçaklar genellikle araştırma ve geliştirme, mürettebat eğitimi, sergi, hava yarışları ve pazar araştırmaları için kullanılır. Amatör veya kit yapımı uçaklar da içerebilirler ve hafif spor veya insansız uçaklar olabilirler.

Hafif Spor (LSA -Light Sport) – Özel bir uçuşa elverişlilik sertifikası altında çalışır. Bir hafif spor uçağı uçması kolay küçük, hafif uçakların oldukça yeni bir kategorisidir. Ultra hafif uçaklardan daha ağır ve daha karmaşık olma eğilimindedir.

Sınırlı (Limited) – Sivil kullanım için dönüştürülmüş veya değiştirilmiş askeri uçaklardır.

Normal – Uçak dokuz veya daha az koltuk içerir ve maksimum kalkış ağırlığı 12.500 lbs veya daha azdır.

Birincil (Primary) – Bu uçaklar özel uçuşa elverişlilik sertifikalarına sahiptir ve üretim sertifikasına göre üretilmektedir.

Sınırlı (Restricted) – Tarım, orman hizmetleri, hava araştırmaları ve hava kontrolü gibi belirli bir kullanım için tasarlanmış uçaklar.

Nakliye (Transport) – Jet motorlu ise 10 koltuktan fazla olmak koşuluyla 12.500’den fazla uçaklardır. Pistonlu motorlu ise, 19 koltuktan fazla ve maksimum kalkış ağırlığı 19.000 lbs’den fazla uçaklardır.

Yardımcı Program (Utility) – Pilotlar hariç dokuz veya daha az koltuk içerir ve maksimum kalkış ağırlığı 12,500 lbs veya daha azdır. Bu uçaklar sınırlı akrobasi için onaylanmıştır.

Uçak Sınıfları

Uçak sınıflandırmaları hakkında konuşulduğundaysa, uçuşta kullanım şekli ve iniş şekilleri söz konusu olup benzer uçuş özelliklerine sahip uçak gruplarından bahsedilir. Sınıflandırmalar, hava aracı sertifika kategorileri içinde yapılır.

Uçak (Airplane) – Tek motorlu kara veya deniz (Single-engine land or sea) veya çok motorlu kara veya deniz (multi-engine land or sea)

Rotorcraft – helikopter (helicopter) veya deniz uçağı (gyroplane)

Havadan Daha Hafif – balonlar (balloons) veya hava gemileri (airships)

Elektrikli Paraşütler – kara veya deniz (land or sea)

Weight-Shift-Control – kara veya deniz (land or sea)

Şimdi birkaç örnekle hepsini bir araya getirelim:

Bir King Air “uçak” kategorisinde ve “çok motorlu, kara” sınıfındadır.