Küresel Havayolu İşbirlikleri

Sürekli değişen ve gelişen çevre şartlarının ortaya koyduğu küresel rekabet ortamında havayolu işletmelerinin amaçlarına ulaşabilmesi ve başarılı olabilmesi her geçen gün daha da zorlaşmaktadır. Böylesi bir rekabet ortamında, havayollarının başarılı olabilmesi ve sürdürülebilirliklerini sağlayabilmesi, stratejik yönetimin esas konusunu oluşturmaktadır.

Küreselleşmenin sonucu olarak, işletmelerde yeni bir işletmecilik anlayışı ortaya çıkmıştır. Bu yeni anlayış ile işletmeler uluslararası alanda faaliyet gösterebilmek adına küresel rekabet koşullarına ayak uydurma zorunluluğu hissetmişlerdir. Küresel rekabet koşullarına ayak uydurmaya çalışan işletmeler, örgüt yapıları ve üretim tekniklerinden, personel ve finansman politikalarına kadar pek çok değişim içerisine girmiştir. Hatta yeni işletmecilik anlayışının bir sonucu olarak, işletmeler faaliyetlerini sürdürebilmek için rakipleri ile işbirliği yapmışlardır.

İşletmeler yerel ve uluslararası çapta rekabetle mücadele edebilmek için yalnızca tek başlarına gerekli bilgi, sermaye, insan kaynağı ve teknoloji gibi kaynaklara sahip olmadıklarından, diğer işletmelerle stratejik işbirliği ve ortaklaşa rekabet içine girmeye çalışmaktadırlar. Havacılık sektöründe ise, havayolları işletmeleri arasında kurulan işbirlikler de hava taşımacılığında hakim bir strateji oluşturmuştur. Ortak çalışmaya dayalı bu işbirlikçi anlaşmalar sayesinde, yeni bir küresel olgu ortaya çıkmıştır. Bu işbirlikler ile havayolu işletmeleri bir anlamda;
koordineli tarifeler, personel paylaşımı, ortaklaşa yakıt alımları, personel eğitim programları, ortak bilet büroları ve yolcu salonları, teknik bakım bilgileri gibi konularda işbirliği yapmaya başlamışlardır.

Stratejik anlamda, küresel havayolu işbirliklerinin bir parçası olma yolunda dört temel etken yer almaktadır. Bunlar;

• Daha büyük uçuş ağı kapsamında yeni pazar arayışı
• Maliyeti düşürme inancı
• Uluslararası havayolu endüstrisinin daha serbest ve rekabetçi hale gelmesiyle mümkün olan her yerde rekabeti azaltma ihtiyacı
• Sınır ötesi satın almalar ve birleşmeleri imkansız kılan “milliyet kuralları”nın esnetilmesi arzusu

Küresel anlamda ilk havayolu işbirliği bugünde faaliyetlerine sektörün en büyük ismi olarak devam eden Star Alliance’tır. 1997 yılında AirCanada, United Airlines, Lufthansa and SAS havayolları öncülüğünde kurulan küresel havayolu işbirliklerinin şuan dünya üzerinde 27 üye havayolu şirketi bulunmaktadır. Ülkemizde de Türk Hava Yolları Star Alliance üyesidir.

Star Alliance’ı takiben kurulan ve tıpkı Star gibi bugün faaliyet gösteren diğer büyük işbirlikler ise Oneworld ve Skyteam havayolu işbirlikleridir.

Oneworld; American, British Airways, Canadian, Cathay Pacific, Qantas, Finnair ve Ibelia havayollarının öncülüğü ile 1999 yılında kurulur iken,134 Skyteam ise 2000 yılında Aeromexico, Air France, Delta Air ve Korean Air işbirliği ile kurulmuştur.

Küresel Havayolu İşbirliklerinin Hedefleri:

Artan Hizmet Kalitesi

Hizmet kalitesi ve yolcu memnuniyeti birbiri ile doğrudan ilişkili ve birbirini etkileyen kavramlardır. Bağlantı süresi, bilet ücretleri, uçuş sıklığı, hizmet kalitesi ve vergisiz ürünlerin fiyat seviyesi gibi etkenler özellikle okyanus aşırı uçan transfer yolcu tercihlerini etkileyebilmektedir. Hal böyleyken, havayolu işletmeleri uçuş güvenliği ve yer emniyetinden taviz vermeksizin, kaliteli hizmeti devamlı arttırmak, böylece rekabeti sürdürmek, değişim ve dönüşüme ayak uydurmak amacı ile stratejiler oluşturmalı ve devamlı olarak geliştirmelidir. Bu stratejilerin en önemlilerinden birisi de küresel işbirlikleridir. Küresel işbirliğinin buradaki en önemli katkılarından biri; yolcu algısında o havayolu işletmesine ait hizmet kalitesinin yüksek olduğu fikrini inşa etmektir

Büyüyen Uçuş Ağı

Yüksek frekanslı bir havayolu işletmesi, geniş uçuş ağı ile hem yolculara zaman açısından esneklik kazandırır hem de işletmeyi, dağıtım kanallarında daha çok görünür kılar. Birlik üyeleri uçuş ağlarını birleştirip kesintisiz ve kaliteli bir hizmet sağladığı sürece, kendi alanlarının çok ötesinde imajını yükseltecek ve pazarlama imkanlarını geliştirecektir

Artan Havayolu Trafiği

Her bir ortak işletme kendi uçuş frekansını arttırmadan, işbirliği üyesi olarak diğer destinasyonlara olan uçuş sıklığını arttırabilir. Örneğin, Luftansa ve United Havayolları Washington’a 31 aktarmasız uçuş sağlarken; aralarında kurdukları ittifak sonrası her biri 62 aktarmasız codeshared (kod paylaşım) uçuş ile yolcularına hizmet sağlayabilmektedir.102Bu da yolcular için alternatif yaratan cazip bir avantaj olarak
havayolu trafiğinin artmasını sağlar.

Artan Yolcu Talebi

Talep yaratma konusunda, havayolu taşımacılığında düşük maliyetli havayolu işletmelerinin, talebi canlandırmak için en büyük atılımı yolcu bilet ücretlerini düşürmesidir. Küresel ölçekte stratejik işbirliklerinin temel amaçları da, işlem maliyetlerinin azaltılması, risklerin paylaşılması, ağın entegre edilmesi, karşılıklı değer oluşturulması ve maliyetlerin düşürülmesi üstüne kuruludur. Bu konuda da, küresel işbirlikler, yolculara sundukları daha düşük bilet fiyatı ve esnek uçuş tarifesi imkanları ile gelişmiş müşteri hizmetleri avantajı sunmaktadır.

Ölçek Ekonomisi Avantajı

Havayolu işletmelerinin başlıca maliyet kalemleri, uçak operasyon giderleri, teknik bakım giderleri, amortisman giderleri, istasyon ve yer giderleri, personel giderleri, akaryakıt masrafları, uçak içi hizmetler, biletleme, satış, tanıtım ve reklam giderleri gibi daha çok fazla çeşitlendirilebilen kategorilerden oluşmaktadır. Havayolu işletmelerinin mevcut durumu ve yetileri ile tek başına yeni pazarlara açılması veya pazar alternatifleri geliştirmesi yine oldukça maliyetli olmaktadır. Onun yerine küresel ölçekte işbirliği içinde olduğu üye işletmeler ile hedef pazarda ortak faydayı paylaşmak ve böylece risk ve belirsizliği de azaltmak daha olası bir çözüm olarak ortaya çıkmaktadır. Bir anlamda havayolu işletmeleri küresel havayolu işbirlikleri sayesinde, dinamik iş yaşamında artan rekabet ve sektördeki hızlı değişime daha düşük maliyetler ile ayak uydurabilmektedir.

Rekabet Gücü

Havayolu işletmeleri diğer ulaştırma türlerine göre üstünlük kazanmak, etkin mali yönetime sahip olmak, prestij ve marka imajı algısı yaratmak suretiyle rekabet gücünü arttırma çabası içindedir. Küresel havayolu işbirlikleri burada havayolu işletmelerine sağladığı azalan maliyet, büyüyen uçuş ağı, artan yolcu talebi ve ölçek ekonomisi avantajları ile havayolu işletmelerinin rekabet güçlerini koruma ya da arttırmalarına olanak tanımaktadır

Uluslararası anlamda, Star Alliance, Oneworld ve Skyteam başlıca üç büyük küresel işbirlikçi grup olarak dünyada hava trafiğinin %60’ından fazlasına hakimiyet kurmaktadır. Verilere göre, Star Alliance, SkyTeam,Oneworld, Qualifier ve Wings olarak bu beş büyük işbirliği, dünyanın kilometre başına düşen gelirinin %64’ünü de sağlamaktadır. Mevcut işbirliklerindeki havayolu işletmeleri sürekli bir değişim içindedir ve yeni küresel havayolu işbirlikleri gelecekte oluşturulacaktır. Bu veriler ışığında küresel havayolu işbirliklerinin giderek daha fazla üyeye ulaşacağı ve kıtalar arasında güç birliği oluşturarak rekabeti canlandıracağı düşünülmektedir.

• Kaynak: G.Öztürk (2019) Küresel Havayolu İşbirliklerinin Yolcu Satın alma Kararı Üzerindeki Etkisinde Algılanan Marka İmajının Rolü: Havayolu Yolcuları Üzerinde Araştırma – Yüksek Lisans Tezi – İstanbul Üniversitesi –