Pilotlar Uçuşta Uyur mu?

2011 yılında Cathay Pacific Havayolları basında internete düşen bir haberle sarsıldı. Dubai’den Hong Kong’a seyir halinde olan uçuşta, kokpitin sol koltuğundaki pilotun uyurken, ikinci pilot tarafından fotoğraflandığı ortaya çıktı. Airbus A340 filosunda görev yapan ikinci pilotun kişisel blogunda bu fotoğrafı yayınlamasıyla Cathay Pacific soruşturma açtı. Peki, soruşturmayı kime açtı dersiniz?

Belki konu hakkında çok fikri olmayan okuyucularımız uyuyakalan zavallı pilotumuza dava açıldığını düşünebilir. Ancak durum öyle değil.

Bu soruşturmanın nedeni kaptan pilotun kokpitte uyuması olmadı. Soruşturma kokpitte izinsiz çekim yapan ve kaptan pilotun rızası dışında fotoğrafını yayınlayan ikinci pilota açıldı ve Cathay Pacific tarafından disiplin cezası başlatıldı.

Buradan da anlayacağınız üzere, uçuşlar seyir halindeyken ‘kontrollü dinlenmeye’ izin verilmektedir. Bu örnekte de Cathay Pacific Havayolları her havayolunun yapacağı gibi kaptanını savunmuştur. Bu nedenle, kokpitte fotoğraf çekmek yasak olduğu için araştırılacak olan kişi meslektaştır.

Aslında bu soruya basitçe “Evet, pilotlar uçuş sırasında uyur” dersek, sizi biraz ürkütmüş olur muyuz?

Emin olun bu durum emniyetiniz içindir… Pilotların uçuş sırasında uyumalarına izin verilir, ancak bu uygulamayı kontrol eden katı kurallar vardır. Şimdi onlara bakalım…

Kontrollü dinlenme sırasında uyulması gereken belirli kurallar vardır. Örneğin, kontrollü dinlenme her iki pilot tarafından hangi sırayla ve nasıl olacağına dair tartışılmalı ve mutabakata varılmalıdır. Kontrollü dinlenme, yaklaşık 10 ile 45 dakika arasında önceden tanımlanmış bir süre ile sınırlandırılmalıdır. Bir seferde yalnızca bir pilot kontrollü bir şekilde dinlenmeli ve bu dinlenme pilot koltuğunda olmalıdır, tabii bu sırada koltuk uçak kontrollerinden de çekilmiş olmalıdır. Çünkü tahmin edebileceğiniz üzere dinlenen pilotun kol veya ayaklarının aniden uçuş kontrollerine çarpıp herhangi bir soruna yol açmaması için bu gereklidir. Bu konuda Airbus serisi uçaklarına özel bir sistem eklemiştir. Bu sistemde görevdeki pilot bir düğmeye basarak dinlenen pilotun tüm kumanda yetkilerini kendi tarafına alabilir.

Dinlenmekte olan pilot uyandırıldığında, tamamen uyandığından ve tetikte olduğundan emin olmak için belirli bir süre uçak kontrollerini kullanmaktan kaçınmalıdır. Ayrıca alçalmayı başlatma gibi herhangi bir yüksek iş yükü durumundan en az 15 dakika önce uyanık olmalıdır.

O sırada dinlenmeyen ve çalışan pilotun da tabii ki uykuya dalma riski vardır. Bunu hafifletmek için kabin ekibine kontrol dinlenmesinin gerçekleştiği bilgisi verilir ve operasyon pilotu ile kabin ekibi arasında düzenli temas sağlanır.

Ayrıca bazı özel kurallar da mevcuttur. Uçağın kalkışından sonra bir saatlik ve inişinden önceki bir saatlik zaman dilimlerinde kesinlikle kontrollü dinlenmek yasaktır.

Gelelim diğer dinlenme yöntemine…

Aslında pilotların dinlenme şekli iki kategoriye ayrılabilir. Biri bahsettiğimiz üzere pilotun kokpitte uyuduğu ‘Kontrollü Dinlenme’, diğeri ise uykunun veya dinlenmenin pilotlar için ayrılmış ranzalı kabinde gerçekleştiği ‘Ranza İstirahati’dir.

Uzun saatler süren geniş gövdeli uçaklarda pilotların dinlenmesi için ‘Crew Rest’ olarak adlandırılan özel kabinler vardır. Genellikle 8 saati aşan uçuşların ekipleri en az üç pilottan oluşur. Uçuş görev süresi 16 saatin üzerinde olur ise pilot sayısı 4’e çıkar. Kokpitte en az 2 pilot kalmak şartıyla iniş-kalkış veya uçuşun kritik anları dışında dönüşümlü olarak pilotlar bu kabinde dinlenebilir. Bu bir havacılık kuralıdır. Hak verirsiniz ki 15-16 saat süren bir uçuşta pilotların sadece uçaklarına tam konsantre olması neredeyse imkansızdır. Bu yüzden uzun süreli seyahatlerde pilotlara bu imkan tanınır.

Ancak tek koridorlu dar gövde uçaklarında ‘Crew Rest’ olarak adlandırılan dinlenme kabini yoktur. Zaten kurallar gereği bu uçaklarda da en fazla 10 saat uçuş gerçekleştirilmektedir. Ayrıca orta menzilli bu uçaklarda uçuş ekibi sadece 2 pilottan oluşur. Yine uzun süren saatler boyunca pilotların konsantrasyonunun dağılmaması için dönüşümlü olarak istirahat etmeleri havacılık otoritelerinin hazırladığı kurallarda ve havayollarının ‘Uçuş Operasyon Manuelleri’nde de yer alır.

Bir ek bilgi daha…

Kontrollü dinlenmelerde bir pilotun 45 dakikaya kadar uykuya dalmasına izin verir.  Yani İlk dinlenme süresi 45 dakikadır.Sonrasında sıra diğer pilota geçer. İlk 45’er dakikalardan sonra dinlenme süresi 20 dakikaya indirilir.

Kontrollü dinlenme, pilotların uykuya karşı direncini korur ve enerjilerini artırmasına izin verir. Aslında sizin de yaptığınız “hızlı şekerleme” ye eşdeğerdir. İdeal ve kontrollü dinlenme yaklaşık 10-20 dakika arasında olmalıdır, çünkü 10 ile 20 dakika arasında uyumanın gün boyunca insanı daha zinde tutuğu tıbben kanıtlanmıştır. Beyni 20 dakika gibi kısa bir zaman dinlendirmek tıpta kişinin kendini uyanık hissetmesi için gereken minimum süre olarak gçer. 30 ila 60 dakika arasında uyumak, uyanıldığında uyku ataletine neden olabilir, bu da kişiyi akşamdan kalmaya benzer şekilde halsiz hissetmesine neden olabilir.

Kısacası uyku üzerine yapılan bilimsel çalışmalar bu kısa uykunun pilotlar için de faydalı olduğuna inanmakta ve kurallar pilotlara bu hakkı tanımaktadır.

Kaynak:

• usatoday.com
• flightdeckfriend.com
• aviationbusinessme.com
• Uğur Cebeci – Pilotlar Uyur mu?