Yolcu Uçağına Yıldırım Düşerse Ne Olur?

Özellikle de uçak korkusu olan yolcuların en büyük endişesi bu olsa gerek. Sizlerden de felaketleri sıralamanızı istesek muhtemelen aklınıza gelen onlarca felaket senaryosundan biri yine yıldırım düşmesi olacaktır. Uçağa yıldırım düşmesi, büyük bir faciaya yol açabilecek gibi görünüyor olsa da, aslında durum sanıldığı kadar korkutucu değildir. Hele ki günümüzün modern uçaklarında kesinlikle tedirgin olmamanızı öneririz. Uçuşunuz güvenli kanatlar altında 🙂

Öncelikle yıldırım nasıl oluşur ona bir bakalım… Yıldırım atmosferde meydana gelen elektrik yüklerinin kontrolsüz bir akıma dönüşmesi demektir. Yıldırım düştüğünde havada bir iz görebilir ve hemen ardından sesini duyabilirsiniz. Bunu şimşek şeklinde görürsünüz ve de gök gürültüsü olarak duyarsınız. Ancak bir saniyenin onda biri kadar kısa bir zaman sonra, nerede olduğunu kestirmezsiniz. Yıldırımı yaratan, yerküre ve yerküreyi çevreleyen atmosferin elektriksel dengesidir. Sizde sık uçak yolculuğu yapan biriyseniz, şimşeklerden kaynaklanan ışımaların, az da olsa uçağa çarptığını görür, gürültüsünü duyarsınız. Kısacası yıldırım atmosferde oluşan kaotik bir durumdur ve maalesef uçaklarla olan etkileşimi kaçınılmazdır.

O zaman gelelim uçaklardaki etkisine… Uçakların dış yüzeyi, alüminyum ile kaplıdır. Bu kaplama uçağın çevresini saran bir yıldırım kalkanı görevi yapar. Bu sayede uçağa yıldırım isabet etse bile bir noktadan diğerine iletilir ve uçağa hasar vermeden uçaktan atılır. Bu durum temel bir fizik kuramı olan “Faraday Kafesi” fizik yasasından gelir. Faraday Kafesi yasasına göre, tamamen kapalı metal bir kafese elektrik akımı verilirse, içinde yer alan ortam elektrikten etkilenmez. Temel şart kafese içeriden hiçbir şekilde temas edilmemesi gerekliliğidir. Bu demek oluyor ki, yolcu uçağına eğer ki yıldırım düşerse, yıldırım uçak içine hasar vermeksizin havaya karışacaktır.

Bunun yanı sıra uçak boyası antistatik özelliklidir. Bu özellik, elektriğin uçak içine geçmesini engeller. Paratoner görevi üstlenen tüm bu donanımlar sayesinde, yıldırım çarpmaları uçak için tehlikeli bir durum yaratmaz.  Yıldırım çarpması sonucu yalnızca uçak gövdesindeki birkaç küçük hasar olabilir. Bu da muhtemel bir durumdur.

Peki, uçaklar elektrik yüklü bulutlardan, yıldırımlardan kaçınabilir mi? Tabii ki bu mümkün. Uçaklar elektrik yüklü bulutlar arasından geçerken şimşek çakar ve bulut yükünü uçağın gövdesine boşaltır. Ancak bazen pilotlar yüklü bulutların etrafından dolanarak kaçınma yapabilirler. Böylece pilotlar uçağın gövdesinde oluşan bu akımı uçağa hasar vermeden kontrol altına alabilirler. 

Asıl soru: Yakıt bölmesi ne olacak?!!! Sanırım uçakların yıldırıma karşı yumuşak karnı bu olsa gerek. Yakıtlar yanıcı özelliğe sahip olması dolayısıyla en küçük bir kıvılcımda alev topuna dönüşebilirler. Bu sebeple emniyet için yakıt depoları kalın zırhla kaplanır. Son yıllarda yakıt kullanımında da yüksek alevlenme sıcaklığına sahip ve kolayca alev almayan özellikler tercih edilir. Çünkü uçaklar tasarlanırken yıldırım hadiselerinin yaratabileceği felaketler göz önüne alınarak tasarlanır ve bu tür önlemler ile üretim sağlanır.

Yıldırım düşmesinin uçuş emniyetine verebileceği bir diğer hasar radar sistemlerini bozması olasılığıdır. Radar sistemleri uçakların emniyetli yolculuğu için uçaklara iletişim kabiliyeti kazandırır. İşin özü, uçaklarda teknik bakım oldukça önemlidir. Hele ki alüminyum kaplamada oluşabilecek en küçük bir zayıflığın nasıl kötü sonuçlara neden olabileceğini tasvir etmişsinizdir…

Uçaklara yıldırım çarptığında kabin görevlileri yolculara koltuklarından ayrılmamaları gerektiğine dair talimatlar verir. Yıldırım çarpması sonucu patlama benzeri gürültüler çıkabilir. Bu durum yolcuların paniklemesine neden olacaktır. Kabin görevlileri yolcuları sakinleştirmekle görevlidir.