Uçakların Ömrü Ne Kadar?

Yolcu uçaklarının sonsuza kadar dayanacak şekilde yapıldığını biliyor musunuz? Bu kadar pahalı olmalarının nedenlerinden biri de budur aslında. Peki, siz 1970’ten beri göklerde bulunan en eski yolcu uçağında seyahat ederken kendinizi nasıl hissedersiniz? Sanırım güvensiz.

Günümüzde 40-45 senedir uçuş yapan yolcu uçakları mevcut. Eski nesil olmaları dolayısıyla fiyatları da oldukça cazip… Ancak emin olabilirsiniz ki, bu uçakların daha ucuza alınabilmesi bu uçakların kesinlikle tehlikeli olduğunu göstermez. Yani, 1970’lerden kalma bir uçaktaysanız güvensiz hissetmenize gerek yok…

Yine de havayolu şirketleri eski uçakları yolcu uçağı olarak kullanmak istemez ve genelde kargo uçağı olarak kullanır. E hani güvensiz değildi, o halde neden bu kadar ucuz ya da neden yolcu uçağı olarak tercih edilmiyor diye sorduğunuzu duyar gibiyiz. Şöyle açıklayalım, bahsi geçen bu eski uçakların, bakımları aksatılmadığı sürece uçuşlarda herhangi bir emniyet sorunu yaşatmaz. Fakat, uçaklar eskidikçe daha çok bakım yapılır. Haliyle bakım sıklığı arttıkça, kontroller de daha kısa sürelerde yapılmak zorundadır. Uçakların kazanç getirebilmesi için ise sürekli uçması gerekir. Yerdeki uçak kazandırmaz. Yani bakım sıklığı artan bir uçak havayollarına bir ‘getiri’ değil daha çok ‘götürü’ olur. Sürekli bakıma giren uçak havayolları için zarar demektir.

Peki, günümüzün en eski uçakları hangileridir?

Boeing uçaklarından bazıları, hizmette olan en eski yolcu uçaklarıdır. Şuan hizmette olan en eski yolcu uçakları 1970’lerde gökyüzüne çıkmıştır ve hepsi Boeing uçaklarıdır. Elbette bunda Boeing’in uçak yapımında usta olduğunu söylemek de fayda var, çünkü halen ticari uçuşlarda hizmet veren en eski uçakların % 90’ı Boeing’e ait ve bunların çoğu da B737 serisidir. Airbus’ta ise durum daha farklı denilebilir.  Airbus’ın en eski uçağı şuan İran Air tarafından işletilen bir A300’dür. Uçak, 16 Nisan 1980’den beri yolculara hizmet vermektedir.

Uçaklar misyonlarını tamamladıklarında onları bekleyen yer neresidir?

Aslında yolcu uçakları, yukarıda da belirttiğimiz üzere, sonsuza kadar dayanacak şekilde yapılır. Uçakların çoğu ortalama ömrünün üzerinde havada kalır. Ancak artan bakım maliyetleri dolayısıyla, havayolları uçaklarını belli bir yılın sonunda emekliye ayırır.  İstatistikler bir yolcu uçağının ortalama genel olarak 25 yıl hizmette kaldığını göstermektedir. Bunca yıl bir fiil hizmet veren uçakların çoğu son uçuşlarını uçak mezarlıklarına yaparlar.  Burada işe yarar ve faal parçalar uçaktan ayrılır. Farklı kişi ve kurumlar bu parçaları değerlendirmek üzere alır. Geri kalan kısım ise geri dönüşüm için bekletilir.

Tabii bir de ömrü dolan uçakları farklı tasarımda mekanlar yaparak hayatta tutanlar da var. Neyden mi bahsediyoruz? Bildiğiniz üzere uçağın karada bir restorana, kafeye veya otele dönüştürülmesi son zamanlarda oldukça popüler oldu. Örneğin, ülkemizde Tekirdağ’da bulunan uçak restoran…

Dünyanın en büyük yolcu uçağı mezarlığı ise ABD’nin Arizona eyaletindeki çöldedir. Amerika’da Arizona eyaletindeki Tucson kentine doğru bir araba yolculuğu yaparsanız, aradan kısa bir süre sonra evler yerine, çöl güneşi altında sıralanmış bir sürü uçak görürsünüz. Askeri amaçlarla 1942 yılında kurulan bu dev tesis, içerisinde ömrünü doldurmuş 300’ün üzerinde uçak barındırmaktadır. Burası dünyanın en büyük uçak mezarlığıdır. Arizona’nın düşük nem oranı, sıcak ve kuru havası uçakların daha uzun süre paslanmadan ve aşınmadan korunmasını sağlamaktadır. Normal şartlar altında, uçakları korumak oldukça pahalı bir iştir, çünkü uçakların ömrü dolsa bile pek çok parçası yeniden kullanılabilir. Tabii ki bu, parçaların aşındırıcı hava koşullarından korumak mümkün olduğu sürece geçerlidir. Bu hava koşullarından korumak için büyük hangarlara para harcamak yerine  Tucson bölgesinin doğal kuru iklimi bu işin maliyetini çok daha ucuza getirmektedir.

Uçağın bu parçaları nasıl yeniden değerleniyor dersiniz? Uçağın değerinin %80 ile 90’ını motorları oluşturmaktadır. Uçağın motorları ve diğer parçaları sökülüp tek tek satılabiliyor. Uçak gövdeleri ise müzelere, temalı parklara, hostes okullarına, hatta film şirketlerine bile satılıyor. Yıldız Savaşları filmine bile birçok uçak parçasıyla destek verildiği olmuştur. Anlayacağınız, uçakların ölüsü bile para ediyor.

Kaynak:

• bbc.com
• edition.cnn.com
• sciencefocus.com
• turizmglobal.com
• simpleflying.com