Uçaklar Neden Havada Bekleme Yapar?
Uçaklar, trafik ışıklarında bir arabanın frenle durdurulabildiği gibi gökyüzünde sabit duramayacağından, gerektiği durumlarda bir bekleme paterninde uçmaları gerekir. Bu yüzden Hava Trafik Kontrolörleri, uçakları iniş yaklaşma modeline güvenli şekilde ulaştırana kadar uçağı belirlenmiş navigasyon kontrol noktası üzerinde tutar. Uçak bu navigasyon noktası üzerinde iniş takımlarını ve flaplarını açmadan, olabilecek en düşük süratle, belirlenmiş pattern üzerinde dönüş yaparak beklemeye girer.
Bu paterne İngilizce’de “Holding Pattern” denir. Aletli Uçuş Kuralları (IFR) kapsamında pilotların, bekleme modeli için gerekli hız, zamanlama ve dönüş hızı dâhil olmak üzere net bir biçimde açıklanmış bekletme prosedürlerine uymaları beklenir. Standart bir bekleme paterni sağdan dönüşleri kullanır ve tamamlanması yaklaşık 4 dakika sürer.
Bekleme paterninde dönüşe ilişkin kısıtlamalar meydan yaklaşma çizelgelerinde gösterilir. Örneğin; şekilde kırmızı taralı alanla gösterilen bölge, pilotların yaklaşma sırasında bekleme paternine girmeleri halinde uymak zorunda oldukları kısıtlardır.
Pilotlar aslında hava bekleme yaparak, bir süre daha havada daire çizip inmek veya yedek meydan için geri dönmek arasında seçeneklerini tartarlar. Bu iki seçenek arasında yakıt durumu kritik rol oynar. Bazen uzun süren şiddetli bir yağış veya piste sıkışmış bir uçak, uçakların çok fazla bekleme yapmasına neden olabilir. Böylesi durumlarda, yakıt kritiğine düşmemek için pilotlar kontrolü daha sıkı ele alır.
Genel olarak pilotlar yakıt durumlarını bilir ve ne zaman yön değiştirmeleri gerektiğini kontrolöre bildirirler. Bekletme talimatlarını verirken kontrolörlerin pilota bir süre vermeleri gerekir. Bu, pilota yakıt durumu hakkında bir karar verme fırsatı verir. Eğer ki bekleme sonrası yakıt kritiğine düşen bir uçak olursa, inişte öncelik tanınır.
Şimdi uçakların bekleme paternine sokulmasının nedenlerine gelecek olursak;
En yaygın nedenlerin başında havaalanı yoğunluğu gelmektedir. Eğer ki bir havaalanı trafik kapasitesine ulaştıysa, hava trafik kontrolörleri düzenli bir trafik akışını sürdürebilmek için uçağı beklemeye alırlar. Hava trafik üniteleri, uçakların oraya birkaç dakika erken veya geç ulaşması halinde yoğun bir trafik olabileceği ihtimalini önceden hesaplar. Örneğin, bir uçak seyir hızında ilerliyorsa ve hava trafik kontrolü ekranda yoğunluğu görüp bu uçağın yavaşlaması gerektiğini hesapladıysa, uçağa haber vererek bildirir. Aksi takdirde, uçak oraya vardığında havada daireler çizmesi gerekebilir.
Uçakların havada bekleme yapmasının bir diğer yaygın nedeni ise hava durumudur. Düşük görüş, kuvvetli sağanak yağış, alçak bulut altı tavanı, yoğun sis, küme bulutları gibi pek çok sebepten dolayı uçaklar inişini gerçekleştiremeyebilir. Bu durumda hava koşulları normale dönene kadar pilot bekleme paternine girebilir. Örneğin, Denizli meydanın görüş miniması 550 metredir. İstanbul-Denizli arası seferini gerçekleştiren uçak Denizli yaklaşma hattındayken meteorolojik raporların genel görüşü 450 metre yayınladığını varsayalım. Bu durumda pilot pisti göremeyeceğinden hemen yedek meydana iniş yapmak yerine, Denizli meydanı üzerinde beklemeye girer. Bu bekleme sırasında görüş 550 metreye çıktığı sırada inişini gerçekleştirebilir. Tabii ki yakıt faktörünü de öncelikli düşünmek kaydıyla!
Bunun dışında havaalanında yaşanan acil bir durum, ekipman kesintisi, pistte bilinmeyen bir cisim veya kedi 🙂 gibi olağanüstü veya anlık diye nitelendirebileceğimiz durumlarda da, uçaklar piste inmeden havada birkaç tur atabilirler.
Bu arada uçakta herhangi bir teknik sorun var ise, pilotlar bu sorunu gidermek için zaman kazanmak adına kendileri de bekleme talebinde bulunabilirler.
Bir gün uçaktayken havada dönüp durduğunuzu fark ederseniz, telaşlanmayın… Bu bilgileri hatırlayın ve pilotların yeteneklerine güvenin.
Kaynak:
- skybrary.aero
- Jeppsenn.com
- cbc.ca
- pilotinfo.tv/
- Captain Joe – What Is A “Holding” Pattern?
