Rüzgar Kayması (Kesmesi) – Wind Shear
Hava oldukça açık. Bu güzel güneşli günde uçağınızla sakin bir rüzgârla uçuyorsunuz. Birdenbire, bir yük treni önünüzden hızla geçmiş gibi, sert bir esinti oldu ve uçağınızı düz tutmakta güçlük çekiyorsunuz. O kadar ki uçakta her şey yukarı aşağı hareket ediyor, yolcular emniyet kemerlerini bağlamakta zorlanıyor ve gövde metali bu karşıt kuvvete karşı direnirken cıvatalar gıcırdıyor. Tüm bunların nedeni, rüzgâr kayması…
Karşı yönde hareket eden iki havanın temas etmesiyle sürtünme oluşur. Bu sürtünme ile zıt yönlü hava akımı arasında anafor oluşur. Meteorolojide anaforun meydana geldiği dar alana SHEAR ZONE (Anafor alanı) denir.
Rüzgârın yatay ve dikey yönlü ani yön ve şiddetinin değişmesine ise WIND SHEARE denir. Rüzgâr Sapması, Dikey Rüzgâr Kırılması, Rüzgâr Kesmesi veya Rüzgâr Şir’i olarak da adlandırılır.
Özellikle iniş ve kalkış aşamasında düşük irtifalarda meydana gelir. Tam olarak yerden 100 ile 200 feet yüksekliklerde alçak seviyelerde oluştuğunu söyleyebiliriz. Açık havalarda aniden oluşan bu meteorolojik hadise genellikle kaza kırımla sonuçlanır.
Maalesef rüzgâr kaymasının kesin yeri ve şiddetini tam olarak belirlemek mümkün değildir. Wind Shear yani Rüzgâr Kaymasına ilişkin tahminler genellikle kalkış ve varış meydanında farklı noktalara tesis edilmiş rüzgâr ölçüm cihazları ile sağlanır. Bu cihazlardan sağlanan bilgilerle varlığı tahmin edilir. Bazı havaalanlarında bu tür rüzgârları fark edebilen radarlar (doppler radarları) bulunmaktadır. Ancak yine de rüzgâr kaymasının kesin yeri ve şiddeti böyle saptanamaz. Bu bölgede uçuş yapmakta olan hava araçlarının pilotları bir wind shear varlığını rapor ettiği takdirde daha sağlıklı belirlenebilir.
Kuvvetli wind shear oraj hadisesi olduğunda meydana gelir. Özellikle microburstler en tehlikeli olanıdır. Microburst tam olarak CB bulutunun altında oluşur. Aşağı doğru kuvvetli hareket eden bu hava akımı ani ve büyük hasarlara yol açabilen rüzgârlar yaratır. Oraj hadisesinde yağmur damlaları, nem oranı düşük bir hava kütlesiyle karşılaştığında buharlaşır, bu da gizli ısı alarak çevredeki havanın aniden soğumasına sebep olur. Soğuyan hava ise yere çöker ve farklı yönlere dağılır. İşte burada dengesiz ve güçlü bir rüzgar oluşturur.
Microburst ıslak (wet) ve kuru (dry) olarak iki çeşittir. Islak microburst’ler yağmur ile beraber oluştuğu için radar tespiti anlattığımız durumdaki gibi daha kolaydır. Ancak kuru microbust’ler de yağış yere düşmeden buharlaşır ve bu yüzden tespitleri çok daha zordur.
En şiddetli Wind Shear; birkaç feet kalınlığında olan, 80 knot rüzgâr hızında ve yönü 90 derecelik değişim gösteren rüzgârlardır.
TAF’ta Wind Shear Nasıl Gösterilir?
Örnek:
KMDW 051130Z 0512/0612 14005KT 5SM –SHRA BKN030 WS010/18040KT TEMPO 0513/0516 ½ SM FG FM051600 16010KT 4SM BR SCT030 BKN050 BECMG 0522/0524 21015KT P6SM NSW FEW040 PROB40 0601/0604 2SM TSRA OVC008CB FM060400 18010KT PSM SCT010 BECMG 0606/0608 20013G20KT 4SM SHRA OVC020 FM060800 18005KT 3SM BR BKN020
Rüzgar kayması, WS adıyla kodlanır. Ardından 3 basamaklı olarak irtifa ve belirtilen irtifadaki rüzgar yön ve şiddeti kodlanır.
Bu örnekte WS010 / 18040KT, yerden 1000 feet irtifada, 180 derece doğru rüzgârla 40 knot şiddetinde esen bir rüzgâr kayması hadisesi olduğu belirtilmiştir.
Kaynak:
- pilotsandweather.com
- study.com
- weatherstreet.com
- ssd.dhmi.gov.tr
