Uçak Korkusu Nasıl Aşılır?

Pek çok insan seyahat etmeyi ve yeni yerler görmeyi sever, ancak maalesef bazıları için seyahatin o kadar eğlenceli olmayan bir kısmı vardır ki, o da “uçuş”. Bazı gezginler için, yüksek ücretler, uçuş gecikmeleri veya kayıp bagajlar yüzünden uçmak tam bir çile gelebilir. Ancak diğer gezginler için uçmak elverişsiz olmaktan çok daha fazlasıdır; onlar uçmayı “korkunç” olarak tanımlarlar. Uçma korkusu direkt olarak bir fobi kategorisidir. Bir diğer adıyla aviofobi olarak geçen bu korku özellikle yüksek profilli terörist eylemlerin yaşandığı çağımızda maceracı ruhlar için bile oldukça normal karşılanan yaygın bir durumdur.

Bu konuda ünlülerden de çok garip hikâyeler vardır.  Örneğin, David Bowie 1980’lerde kızı doğduktan sonra ölüm korkusu konusunda ekstra hassasiyet göstererek uçakla seyahat etmez olmuştur. Başka bir söylentiye göre ise Kate Winslet çocukları iki ebeveyninden de olmasın diye eşi ile farklı uçaklarda seyahat ediyormuş. Siz de “Yok artık daha neler?” dediniz mi?

Uçak korkusu, klostrofobi veya yükseklik korkusu gibi bir dizi faktörden kaynaklanabilir. Birçok insan, uçuşun ne kadar güvenli olduğuna dair istatistiklerin farkında olsa da, uçaklarının havada aniden arızalanacağı, düşeceği, kapalı ve dar bir alanda sıkışıp kalacağı ya da uçakta bir terör eylemi olma ihtimali  konusunda sürekli bir endişe duyarlar. Sadece o da değil. Bir araştırmaya göre insanlar uçarken herhangi bir sebepten ötürü beklenmedik ani bir panik yaşarlar ve daha sonra bir sonraki uçuşlarında yaşadıkları bu korkunç semptomların geri dönmesinden korkarlar. Bu da en çok doğum, ölüm, evlilik, boşanma veya mezuniyet gibi önemli bir yaşam değişikliği yaşandığı yıllar sırasında 17 ile 34 yaşları arasında ortaya çıkar. Bu yüzden uçma fobileri olan insanlar genellikle bir zamanlar nasıl bu kadar rahat uçabildiklerini de anlamlandıramazlar. Ayrıca yine bu araştırmaya göre uçuş korkusu yaşayanların çok azı travmatik bir uçuş sebebi ile bu fobiye kapılırlar. Ne garip değil mi? Tabii ki bunun aksini iddia eden, uçma korkusunu travmatik olaylara ya da psiklojik bir geçmişe dayandıran çalışmalarda vardır. İddialara göre 11 Eylül’deki ikiz kulelere yönelik saldırının ardından dünyada birçok kişide böyle bir korku çok daha fazla artmıştır. Herneyse, burada soru şu – “Uçmakla ilgili böylesi yaygın bir kaygıyı harekete geçiren aslında temel sebep nedir?”

Boston Üniversitesi’nin Panik Bozukluğu ve Özgül Fobiler Program direktörü Todd Farchione, uçak korkusunun nedenini ‘kontrol eksikliği’ olarak açıklıyor. Farchione iddiasını şöyle savunuyor – “Kapılar kapandığında içerideler. Sıkışmışlar. Durumdan kurtulamazlar. Bence çoğu insan için en korkutucu olan budur. ” Yani durumu kontrol edememenin ve de bunun yarattığı panik halinin insanlarda uçak korkusu yarattığını iddia etmektedir. Ayrıca Farchione; yükseklik, çarpışma korkusu veya uçağın nasıl çalıştığını anlamlandıramayan bir zihnin yolculuk sırasında endişe uyandırdığını öne sürüyor.

Peki, uçak korkusunun belirtileri nelerdir?

Uçak korkusu bazı insanda bilet alırken bazı insanda ise havaalanına gelmesiyle başlar. Pek çok kişide ise uçağa binmesiyle bir panik havası kendini gösterir. Nasıl mı? Genellikle terleme ve nefeste daralma hissiyle bu yaşanır. Ancak titreme, göğüste sıkışma hissi, kalp çarpıntısı, yüzde kızarma, vücutta uyuşukluk ve baş dönmesi de yaşabilmesi muhtemeldir.

Aslında neden uçmaktan korktuğunuz önemli değil, korkularınızı hafifletmek için atabileceğiniz bazı adımların farkında olun yeterli. Düzenli olarak seyahat ediyorsanız ve sürekli olarak bu korkuyu atlatmak için uyku hapları, alkol veya diğer maddeler kullanıyorsanız, böyle yaparak sadece kaygılarınızı güçlendiriyorsunuz demektir. Farchione bu konuda – “Bu geçici bir rahatlık sağlıyor, ancak korku zamanla daha fazla artmaya başlıyor” diyor.  Çünkü korkularını takviye maddeleriyle yatıştırmaya çalışan insanlar genellikle ne hissettiklerini anlayamaz ve bununla başa çıkamazlar. Bu nedenle, bir dahakinde daha fazla korkacaklardır. Sözün özü, uçmak ya da uçmamak kişisel bir karardır. Ancak, böyle bir durumun yaşam biçiminizi değiştirmesine izin vermek istemiyorsanız, aşağıda uçma korkunuzu aşmak için birkaç ipucu verilmiştir. Gelin şimdi bakalım…

Korkularınızı bilgiyle kontrol edin

Uçakların nasıl çalıştığına ilişkin bazı teknik temelleri öğrenmek kaygılarınızı hafifletmek için işe yarayabilir. Örneğin, bir motor arızalansa bile bir uçağın nasıl uçmaya devam edebileceğini anlamak, uçağınızın arızalanmasından daha az endişe duymanıza yardımcı olabilir. Uçakların havada nasıl kaldığını, türbülansa neyin sebep olduğunu, kalkış ve iniş sırasında duyduğunuz korkunç seslerin ardında neler olduğuna dair birkaç bir şey öğrenmek en azından kaygı seviyenizi düşürecektir. Örneğin, Amerikalı iş adamı Clay Presley bir uçak kazasından sağ kurtulmuş, ardından uçak korkusu yaşamıştı. Presley bu korkuyu nasıl yendi biliyor musunuz? Pilotluğu öğrenerek. Tabii ki böyle bir şey herkesin yapabileceği bir şey değil, ama belki onun yolundan gitmek isteyenler de olabilir. Biz söyleyelim.

Uçağınızı Tanıyın

Uçuş korkusu olanlar için uçaklar zihinde biraz korkutucu görünebilir. Ancak, uçakları daha çok görmeye aşina olursanız artık bu durum eskisi kadar korkunç olmayacaktır. Uçak kabinlerinden korkan biri korkusunu aşmak için ne yapmış biliyor musunuz? Uçak kabininin resmini bilgisayarının masaüstüne koymuş. Her uçuşa geldiğinde, o dar kabinlerin sandığı kadar basık ve korkunç görmemeye başlamış, aksine artık daha tanıdık ve sıradan gelmiş.

Bir Koridor Koltuğu Seçin

Çoğu havayolu firması, uçuşunuzu rezerve ettiğinizde koltuk seçimi yapabilmenizi sağlar. Eğer uçaklardan korkuyorsanız kesinlikle koridor koltuğu talep edin, özellikle de klostrofobiye eğilimliyseniz. Böylece kabin içinde daha kolay kalkabilir ve hareket edebilirsiniz. Bu durum aynı zamanda, yükseklik korkusu olanlar için de yararlı olacaktır. Pencereden ne kadar uzakta olursanız uçuş bir o kadar keyifli geçecektir  (bkz. Uçaktaki En İyi Koltuklar)

Medyada Seçici Olun

Uçak felaket filmlerinden, uçak kazaları haberlerinden veya benzer korkunç medya görüntülerinden kaçının. Uçuşlarda her zaman emniyet ön planda tutulur, bunu asla unutmayın. Ancak medya yalnızca uçak kazaları haberi verir. Uçak kazaları az olsa da bunların haberleri maalesef yaygın yapılır, görüntüler her yere yayıldığı için çoğu kişi kolayca korkuya kapılır. Bu tarz haberlerin güveninizi sarsmasına izin vermeyin.

Olumlu Düşünün

Yolculuğa çıkacağınız günlerde, zihninizde uçuş kaygısının oluşmasına izin vermeyin. Heyecan verici tatilinizi düşünerek ya da ulaşacağınız yerde sevdiklerinizi görmenin vereceği coşkuyu hissederek uçma korkunuza karşı koyun. Yapacağınız tek şey; pozitif üzerine odaklanmaya çalışın.

Havaalanında Acele Etmeyin

Uçuşunuzdan biraz önce havalimanına giderek kendinize bol zaman tanıyın. Kapıya yetişmek için yarışmak, telaş içinde uçağınızı kaçırmaktan endişe ederek hareket etmek yaşadığınız kaygıyı daha da artıracaktır. (bkz. Havaalanına Ne Zaman Erken Çıkmalıyım?)

Bekleme Salonunda Uçuşunuzu Bekleyin

Çoğu havayolu firmasının, telaştan uzakta, sessiz ve oldukça lüks olan özel havaalanı salonları vardır. Genellikle kulüp üyeleri veya elit sınıf yolcuları için yapılan bu salonlara, belli bir ücret karşılığı günlük geçiş kartı satın alarak geçebilir ve burada uçuşunuzu bekleyebilirsiniz. Böyle bir şey yapmak sizde yatıştırıcı bir etki sağlayacağı için ödeyeceğiniz tutar kaç olursa olsun tüm yaşayacağınız kaygı yanında bunu çok küçük bir bedel olarak değerlendirmelisiniz.

Uçakta Mürettebat ile tanışın

Uçuşunuzdan önce zaman varsa, bir veya iki dakika boyunca bir uçuş görevlisi ile sohbet edin. Genellikle, güvenliğinizi ellerinde tutan insanlarla tanışmak, uçağı daha dostça bir ortam gibi gösterebilir. Ayrıca ekibin bilgili ve yetkin olduğu konusunda güven kazanabilirsiniz.

Bol Bol Dinleyin

Huzurlu bir zihin yaratın. Bunun için telefonunuzda veya tabletinizde rahatlatıcı müzikler bulundurun. Ayrıca kaygı seviyesini azaltmak için meditasyon müzikleri veya eğitici solunum seansları indirebilirsiniz. Böylece telefonunuz uçak modundayken de rahatça dinleyebilirsiniz.

Nefes alın

Anksiyete arttıkça, nefes alıp verişiniz kesilebilir ya da sizin için rahatsız verici olmaya başlayabilir. Ancak derin ve bilinçli nefes almak anında stres giderici bir ilaçtır. Burnunuzdan ve ağzınızdan 10 kere yavaş ve derin nefes alın. Bu tavsiye biraz garip gibi görünse de, nefes almak kaygıyı yenmenin en iyi yoludur. Wehrenberg, kontrollü nefes almanın işe yaradığını açıklıyor ve diyor ki – “Nefes panik atakları durduracak tek şeydir.” Bu aşamada, başınızın üzerindeki hava deliklerini açmak, şöyle rahatça bir geriye yaslanmak ve gözlerinizi kapatmak da daha az klostrofobik hissetmenize yardımcı olabilir. Ayrıca bir lavanta poşetini koklamak veya bir naneli şeker emmek, diğer sakinleştirici ve meditatif hilelerdir.

Eğlenceli Bir Şey Bulun

Bir dergi, iyi bir kitap ya da bir bulmacayı yanınızda götürün. En sevdiğiniz filmlerden birkaçını dizüstü bilgisayarınıza önceden yükleyin. Maksat kafanızı dağıtmak; o yüzden kendinizi sevdiğiniz şeylerle meşgul edin, odak noktanızı değiştirin.

Bir Profesyonelle İletişime Geçin

Herşeyi denediniz ama bir türlü başaramadınız. Ne yaparsanız yapın her seferinde kendinizi seyahatten kaçarken buluyorsunuz ve endişeniz asla bitmiyor. O halde tüm bu çabalarınıza rağmen kaygı seviyeniz hala yüksekse ve uçmaktan korkuyorsanız bir tıp uzmanından randevu alma zamanının gelmiş demektir.  Lisanslı bir terapist veya danışman korkunuzun temel nedenlerini anlamanıza yardımcı olacak ve bunların üstesinden gelmek için daha profesyonel bir yaklaşımda bulunacaktır.

Not: Bir de küçük bir tavsiye daha, zamanınız ve paranız varsa daha sık uçmaya gayret edin. Başlarda zorlanabilirsiniz ancak çok fazla uçmak korkunuzu yenmenizi sağlayacak, bunun yanında yeni yerler keşfedecek ve hayattan daha çok zevk alacaksınız…