Kokpitteki Yasaklar Nelerdir?

Yolcuların uçak seyahatlerinde en çok merak ettikleri konulardan biri de tabii ki kaptan köşkü hakkındadır. Maalesef ki uluslararası kurallar gereği yolcuların bu kaptan köşküne yani kokpite girmeye izni yoktur. Fakat onlarca yıl öncesine baktığımızda, böyle bir kural olmadığını görebiliriz. O zamanlar uçakta sigara da içiliyordu. Ne garip değil mi? Aynı şekilde o yıllarda yolcular kabin memurlarından kokpiti görmek için rica etmesi halinde izinli bir şekilde ziyaret de edebiliyorlardı.

Hatta geçmişten bir hikâyeyle durumu şöyle anlatabiliriz. Tarihte yaşanmış bir rivayete göre; bir gün yaşlı bir kadın kokpiti görmek istediğini söyler. Kabin memuru da zavallı kadının ricasını kırmaz ve kokpite yaşlı kadını getirir. O sırada düz uçuşta olması sebebi ile uçak otomatik pilota bağlıdır. Pilotlar ise aşırı ışığın gözlerde yorgunluk yaratması sebebi ile normal bir prosedür olan kokpit camlarını panelle kapatmışlardır. Tabii ki havacılık hakkında bilgisi olmayan yaşlı kadın bu manzara karşısında panik yaşayıp tam da orada bayılır. İşte size traji-komik bir durum.

Bu söylencelerle günümüze gelmiş hikâyeden de anlaşıldığı gibi havacılıkta kazanılan her tecrübe nihayetinde daha emniyetli kuralları beraberinde getirmektedir. İşin masalı bir kenara, özellikle 11 Eylül olayı sonrasında, yolcuların kokpitten uzak tutulması mutlak suretle yasaklanmıştır. Zaten “Havacılık Kuralları Kanla Yazılmıştır” sözü de buna örnektir. Her kaza da yeni bir kural, her açıkta yeni bir önlem getirilmiş olan kurallar bugünkü halini almıştır. Esnetilemez ve hatta daha sıkı kurallar günümüzde uygulanmaktadır. Örneğin, henüz çok yeni bir zamanda 2019’da Çin’de kadın bir yolcuyu kokpite aldığı ortaya çıkan Air Guilin pilotu, uçmaktan ömür boyu men edilmiştir. Gördüğünüz gibi havacılıkta kurallar net, cezalar caydırıcıdır.

Peki, kokpite girmeyeceğimizi anladık. Bu bir yasak. Bunun dışında kokpitte ne gibi yasaklar var gelin bir de ona bakalım…

Sanırım en klişe olanı pilotların aynı yemeği yiyemeyeceği yasağıdır. Bunun altında yatan sebep besin zehirlenmesi yaşanma ihtimalidir. Pilotlardan biri yemeği sebebi ile bu tarz bir durum yaşarsa, diğer pilot kumandayı devralarak uçağı emniyetli bir şekilde yere indirebilmelidir. Bu kural gerçekten oldukça önemli ve hassasiyetle uygulanmaktadır. Ayrıca pilotlar aynı yemeği yemedikleri gibi aynı anda da yiyemezler. Uçak otomatik pilota bağlı bile olsa, kontrolün anında alınması gerekir. Bu yüzden pilotlar sırayla yemek yemekle yükümlüdürler.

Peki, pilotlar 13 saatlik uzun uçuşlarda bile sürekli yerinde mi otururlar? Tabii ki hayır. Zaten böyle bir şeyin olması da sağlıklı değildir. Normal şartlar altında, havacılık kuralları gereği kokpitte her zaman iki pilotun da bulunması gerekmektedir. Uzun süreli yolculuk olarak kabul edilen ve kural olarak uçuş süreleri 8 saati geçen yolculuklarda kokpitte yer alan iki pilotun haricinde kokpit ekibine bir ya da iki pilot daha eklenir. Kokpitte her zaman iki kişi kalmak koşuluyla, pilotlar kendileri için ayrılmış uçak içindeki dinlenme yerlerinde istirahat edebilirler.

Peki, kabin görevlisi kokpite gelebilir mi? Ya da kabin görevlisi jumpseat denilen mürettebat koltuğunda oturabilir mi? Bu konu hakkında da hem uluslararası kuruluşların hem de havayolu şirketlerinin kendi içinde koyduğu kurallar vardır. Uçaklar yapılırken emniyet amaçlı olarak, kokpit kapısı; kokpitte bulunan pilot panelinden yönlendirilerek, pilotun şifre girmesi ile açılabilecek şekilde yapılmıştır. Kabin görevlisi kokpite girerken direkt olarak kapıyı açıp giremez. Kabin görevlisi içeri girmek istediğinde pilot bunu önündeki panelin ekranında görecek ve pilot kapıyı içeriden izin verdiği sürece açabilecektir. Peki, ekran bozuksa ne olur? Ekranın bozuk olması uçuşa engel teşkil edebilecek bir durum değildir. Bu durumda kaptan bir kabin memurunu kokpitin kapısında kim olduğunu sormak için görevlendirebilir. Ya da aralarında bir şifre belirleyebilirler. Böylece kokpit kapısı çalındığında şifreyi söyleyerek kapı açılabilir. Bir diğer yöntemde pilotlardan biri kapı çalındığında kalkıp kapıdan bakabilir. Burada yöntemler şirketten şirkete değişir. Ancak neticede o kapı kimin geleceği belli olmadan kesinlikle açılamaz. Ayrıca pek çok şirket kendi özelinde uçuş emniyeti gereği kabin ekiplerinin kokpitte uzun süre kalmalarını sınırlandırmaktadır. Kokpite giriş usullerinde yapılan düzenlemeler gereğince, anormal, acil durum ve brifing dışında kokpitte kalış süreleri havayolu özelinde kısıtlı planlanabilir.

Pilotların alkollü olmaması, kokpit içerisinde sigara içmemesi gibi yasaklardan sanırım bahsetmeye gerek yok. Ayrıca sorumlulukları dahilinde olan checklistlere uymaları, uçuşa hazırlanma safhasında uçak sertifikasyon ve meydan chartlarına ilişkin kurallara sıkı sıkıya uymaları da kokpitte yapılması gerekenler. Biz yapılmaması gerekenlerden tekrar devam edelim…

10 000 feet kuralı! Evet, bu havacılıkta oldukça önemlidir. Adı da “Steril Kokpit” olarak geçer. İnişte ve kalkışta 10 000 feet seviye altında kokpit ekibi uçuş dışında hiçbir şey hakkında konuşamaz. 10 000 feet altında pilotların kemerleri tamamen bağlı olur; uçuş dışında herhangi bir sohbet, tuvalet molası veya alternatif meydan hesaplaması gibi gidilecek destinasyon dışında başka bir şey hesaplamak ya da konuşmak mutlak suretle yasaktır. Ayrıca Elektronik Flight Book (EFB) denilen tabletlerinde de 10 000 feet altına inildiğinde sadece iniş yapılacak meydan chartları açık olabilir. Onun dışında EFB üzerinde başka herhangi bir şeyi kontrol etmesi kural olarak yasaktır. Olur da o meydana iniş gerçekleştirilemez ve başka meydana inme durumu söz konusu olursa, pilotlar hızlı bir şekilde yeni iniş meydanı üzerinde çalışmaya başlarlar.

İşin özü, kaptan köşkünde kurallar nettir, esnetilemez…

3 thoughts on “Kokpitteki Yasaklar Nelerdir?

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir