Kadın Pilot Sayısını Artırmak İçin Ne Yapılabilir?

Dünyamız sürekli değişirken ve giderek daha modern hale gelirken, günlük yaşamlarımızda, belirli mesleklerin yalnızca erkeklere veya kadınlara uygunluğu gibi modası geçmiş basmakalıplarla karşılaşıyoruz. İşte bunlardan birisi de pilotluk mesleği…

Muhtemelen uçuş sırasında bir pilot hoparlöründen bir kadın sesi duyduğumuzda hâlâ şaşırıyoruz. Çünkü öyle basmakalıp kurallara bilinçsizce inandık ve bunları birer alışkanlık haline getirdik ki, ne yazık ki hâlâ daha bir kaptan koltuğunda kadın olduğunu duymak en modern bizleri bile şaşırtabiliyor.

İşte buna bir örnek de Brezilya’dan… 2012 yılında Brezilya’da ülkenin havayoluna ait bir uçakta skandal bir haber yayınlandı. Bu habere göre bir yolcunun hoparlörde kadın bir pilot tarafından uçurulduğunu anladığı an – “Birisi bana kaptanın kadın olduğunu söylemeliydi. Kontrolde bir kadın ile uçmuyorum.” diye bağırması ve ardından kadın pilotlar hakkında cinsiyetçi yorumlar yapması modern çağımızda bile kadın algısının ne derece hasarlı olduğunu bizlere göstermektedir. Yetenek, ne kadın ne de erkeğin tekeline alamayacağı cinsiyetten bağımsız kişisel bir ayrıcalık iken yaşanan bu olaylar, kadınları verdiği meslek mücadelesinin yanında bir de bu kalıpyargıları kırmakla uğraştırmaktadır.

Yüzyıllar boyunca kadın olmanın bir dezavantaj olarak görüldüğü ve kadınların genellikle baskı gördüğü bu sektörde, neyse ki, kadınlar giderek daha bağımsız hale geliyor ve başarılarını kanıtlıyor.

Ancak istatistikler, maalesef pilotluk mesleğinin kadınlar arasında erkekler arasında olduğu kadar popüler olmadığını göstermektedir. İstatikler erkek pilotların hem genel havacılıkta hem de ticari havayolu alanında kadınları geride bıraktığına işaret etmektedir. Bir CNN Travel makalesi ise pilot olmaya çalışırken kadınların karşılaştığı en büyük engellerden birinin eğitimdeki finansal masraflar olduğunu belirtmektedir. Herhangi bir uçak tipinde pilot olmak için eğitimden sessizce geçen kadınlar, genellikle bunu meslekten olan aile bağları nedeniyle yapma eğilimindedirler. Anlayacağınız, kaptanlık tıpkı hükümdarlık gibi babadan çocuğa geçmektedir…

2020’de, Uluslararası Kadın Havayolu Pilotları Derneği’nin istatistiklerine göre, pilotların yalnızca % 5’i ve tüm kaptanların % 1.42’si kadındır. Avrupa’daki toplam kadın kaptan sayısı bir Boeing 747 uçağını bile dolduramaz. Havayolu şirketleri son yıllarda kadınları kokpitte görmek için ortak bir çaba harcasa da durum neden değişmiyor dersiniz?

Kesinlikle yetenek ya da güç yüzünden değil. Kadınlar akla gelince maalesef onları zayıf, korkak, yeteneksiz gibi değerlendirmek hem ahlaksız hem de konuya oldukça bilimdışı ve maço tarzı yaklaşmak demektir. Kadınlar, İkinci Dünya Savaşı sırasında çok önemli bir uçuş rolü oynamışlardır. ABD’de kadın pilotların II. Dünya Savaşı’na katılmak için büyük bir heyecan gösterdiği ve 25 bin kadın başvurusu olduğu bilinmektedir. Bunlardan başarılı olan 1000 kadın pilot, cephede başarıyla mücadele etmiştir. Ayrıca son yıllarda kadınlar için bu mesleğe dair yapılan psikolojik ve fizyolojik uyum testleri kadınların emosyonel olarak esnek, kendilerini çabuk toparlama yeteneği gösteren, dışa dönük ve yeniliklere açık olduğunu göstermektedir. Hatta amaca yönelik titizlik ve yeterlilik yönünden erkek eşdeğerlerinde daha yüksek puan aldıkları ispatlanmıştır. Öyle ki, kadın pilotların daha özenli ve dikkatli oldukları, erkek pilotların ise macera ve risk alma tutumlarının daha yüksek olduğu varsayımlarında bulunulmuştur. Peki, onca olumlu öngörüye rağmen neden hala bu meslek kadınlar arasında popüler değil dersiniz?

Şöyle ki, havayolları ilerleme kaydediyor bu doğru, ancak işe alım kampanyaları, kadın pilot sayısını artırmak için yeterli görünmüyor. Havayolları gerçekten kadın pilot yüzdelerini çift haneye çıkarmak istiyorsa, bu konuda kadınların kokpitte oturmasını engelleyen gerçek engelleri ele almaları gerekir. Nelerden mi bahsediyoruz?

Şöyle açıklayalım…

Öncelikle çok yönlü bir yaklaşım gerekmekte… Bu bağlamda algıyı değiştirmek, medyada olumlu rol modelleri sergilemek ve kadınlara erken yaşta pilot olmanın uygulanabilir bir kariyer seçeneği olduğunu göstermek kilit önemdedir. Kadınlara aynı anda pilot ve anne olabileceklerini, hem de her iki rolden ödün vermeden bunu başarıyla yapabileceklerini gösterecek net kariyer çözümleri iletilmelidir.

Havayolları kadın pilot sayısını artırmak konusunda ciddiyse, esnek çalışma politikalarının kadınların ihtiyaçlarını karşılaması gerekir. Bu esnek çalışma modelleri erkek pilotlara da uygulanabilir olmalıdır. Böylece, bu esnek çalışma biçimleri, erkek pilotlara da evde aileleriyle daha fazla zaman geçirme seçeneği kazandıracaktır.

Bir diğer konu ise algıları değiştirmek… Bir meslek seçmek herkesin bireysel yetenekleri ve ilgisi doğrultusunda ilerler. Her şey bir insanın kişisel yeteneklerine ve ilgisine bağlı olduğundan, bir mesleği kadınsı veya erkeksi olarak tanımlamak tamamen yanlıştır. Örneğin, çoğu popüler aşçılar erkektir; kalıplaşmış olarak kadın meslekleri olarak kabul edilen moda tasarımcısı, makyaj sanatçısı ya da kuaför olan pek çok başarılı erkek vardır. Aynısı havacılık için de geçerlidir, halihazırda Amelia Earhart ya da ülkemizde Sabiha Gökçen gibi havacılık üzerinde büyük etkisi olan önemli kadınlar vardır. Bu nedenle, bir kariyer belirlerken en önemli faktör bir cinsiyet veya ortak uygulama değildir, bir bireyin sahip olduğu yeteneği ve ilgisidir. Bu anlamda, havayolları şirketlerine düşen, algıyı değiştirmek ve medyada olumlu rol modelleri sergilemek olacaktır. Uzun vadede daha fazla kadın pilot istihdam edebilmek için okullara ve işe alım fuarlarında tanıtım yapılması ve  giderek “algı engellerinin” yıkılması gerekmektedir.

Ayrıca pilot olmaya çalışırken kadınların karşılaştığı en büyük engellerden birinin eğitimdeki finansal masraflar olduğundan bahsettik. Bu yüzden günümüzde çoğu havayolu şirketi, pilot adaylarının eğitim masraflarını karşılayan bir burs programı aracılığıyla daha fazla kadın pilot bulmak için para harcamaktadır. Bu tür kurslar genellikle tamamladıktan sonra bir iş garantisiyle sonlanır. Örneğin, Air France şu anda yılda 10 kadına, normalde bölgede 100.000 £ tutarında olan ve 24 aya kadar sürebilen eğitimi finanse etmeye yardımcı olmaktadır.

Sonuç olarak, dışarıda meydan okumayı kabul edecek ve kokpitte bir koltuk alacak kadar cesur kadınlar var. Kadınlar herhangi bir erkek kadar iyi bir pilot olduğunu ispat ettiği gibi, krizlerle başa çıkma konusunda da aynı yetenekte olduklarını kanıtladılar. Havacılık endüstrisindeki patlama daha fazla pilot istihdam etmeyi gerektiriyor ise; kadınlar bu talebe cevap vermeye hazır ve istekliler ! 🙂

Kaynak:

• baatraining.com
• o.canada.com
• thepointsguy.com
• Muzaffer Çetingüç – Havacılık ve Uzay Psiklojisi