Havaalanı Konumu Nasıl Belirlenir?

Yeni taşınacağınız bir ev bakarken, bir çok kriter koyarsınız değil mi? İşime yakın olsun, +1 odası daha olsun, ebeveyn banyosu olsun, merkezi olsun derken kendinizce en uygun olan bir şekil çizersiniz. Havaalanlarının yer seçimindeki süreçte ev seçiminizden çok da farklı ilerlemiyor. Ancak siz bazı isteklerinizden özveride bulunabilirken, havaalanında bunu yapmak emniyet faktörü sebebi ile neredeyse imkânsız. O yüzden havaalanı konumu belirlenirken kriterler daha net, vazgeçilemez ve kesin olmaktadır.

Yeni bir havaalanı için bir yer seçmek veya mevcut bir alanı yeni bir büyük havaalanı sağlamak için ne kadar genişletilebileceğini değerlendirmek karmaşık bir süreçtir. Hava taşımacılığı gereklilikleri ile havalimanının çevre üzerindeki etkisi arasında bir denge kurulmalıdır.

Havacılık açısından bakıldığında, bir havaalanının temel gereksinimi, pistleri ve diğer tesisleri barındırmak için yeterince geniş bir alana sahip olmasıdır. Ayrıca bu alanın dağlar ve yüksek binalar gibi engellerden arınmış bir bölgede olması tercih edilir.

Aslında havaalanı sahaları, makul düzeyde erişilebilir olarak kabul edilen nüfus merkezlerine yeterince yakın olmalıdır. Fakat işin içine çevresel düşünceler girdiğinde, havaalanının kent merkezlerinden yeterince uzakta olması gerektiği ön plana çıkar. Çünkü havaalanları yakını gürültülü sahalardır ve kent merkezlerinin çok yakın olması emniyet hususunu da negatif yönde etkiler. Ayrıca, havaalanı doğal güzellik veya benzer bir önemi olan alanları yok etmemelidir. Bu tür hususlar sebebiyle, havacılık ve çevre konusu karşılıklı çatışır ve öngörülen havaalanının ölçeği arttıkça çatışma daha da şiddetlenir.

Tek bir pist, küçük bir apron, terminal, yönetim alanı ve kontrol kulesi olarak hizmet veren bir bina ile en mütevazı havaalanı tesisi 75 dönümlük küçük bir alana rahatça inşa edilebilir. Daha büyük ve daha modern havaalanı tesisleri ise, genişletilmiş uzunluğa sahip birden fazla pist, geniş terminal apron alanları, otopark ve karayolu erişim yollarına ayrılmış geniş araziler gerektirir. Böyle bir havaalanı için, minimum 3000 dönümlük bir alan gerekecektir. Teksas’taki Dallas – Fort Worth Uluslararası Havaalanı, Cidde’de ki Kral Abdul Aziz Uluslararası Havaalanı ve Paris yakınlarındaki Charles de Gaulle Havaalanı gibi birçok büyük havaalanı bu sayıyı aşan şekilde uygun alanlara inşa edilmiştir.

Büyük havaalanları için yer seçimi süreci aylarca sürebilir; bazı önemli durumlarda yıllarca uzadığı bile görülmüştür. Prosedürel gereklilikler ve dikkate alınması gereken faktörler sebebiyle seçim süreci karmaşık ve uzun olur. Öncelikle alanın operasyonel kapasitesine bakılır. Özellikle rüzgâr, kar, buz, sis ve düşük görüş gibi hava koşulları değerlendirilir ve ayrıca yaklaşma ve kalkış rotaları üzerinde havaalanı çevresinde hava seyrüseferlerini engelleyecek engebe ve yükseltiler değerlendirilir. Tesisin kontrollü hava sahası ile ilgili konumu da operasyonel olarak önemlidir. Ayrıca, mevcut arazinin pist ve diğer tesis konfigürasyonuna göre de bir değerlendirmesi yapılmalıdır. Düz veya çok hafif dalgalı bir arazi gereklidir, çünkü pistler izin verilen maksimum eğim sınırlamalarına göre inşa edilmelidir. Aksi takdirde bu durum uçakların iniş ve kalkıştaki performansını olumsuz etkileyebilir.

Havaalanına karadan erişim de düşünülmelidir. Nüfus merkezlerine olan mesafe, bölgesel karayolu altyapısı, toplu taşıma tesisleri (demiryolları dâhil) ve otopark için arazi mevcudiyeti hakkında bir değerlendirme yapılır. Arazinin doğası, toprak ve kaya koşulları, drenaj gereksinimleri ve yerel arazi değerleri de dikkate alınarak her türlü geliştirme maliyetleri de hesaplanır.

Havaalanı gelişiminin çevresel sonuçları, herhangi bir yer seçimi prosedüründe çok üst sıralarda yer alır. Uçak gürültüsünün yakın yerleşim yerinin nüfusu üzerindeki etkisi genellikle en önemli çevresel faktördür. Ancak birçok ülkede bölge seçiminde nesli tükenmekte olan türlere veya önemli kültürel alanlara zarar vermeden seçilmesi en önce gelir. Birçok hükümet havaalanı geliştirme projelerinde çevresel analizlerini dikkatle değerlendiriyor, mevcut bölgesel arazi kullanımı ve ulaşım planlamasını bu çerçevede planlıyor.