Havayolu Kargo Taşımacılığı Nasıl Çalışır?

Hava taşımacılığı, uluslararası lojistik ağlarının önemli bir bileşenidir. En hızlı, en kolay ve en pratik çözümü sunan hava taşımacılığının kargo kolu, sektörün en prestijli alanıdır. Hava kargo, özellikle zamana duyarlı malları uzak mesafelere taşıtan şirketler için oldukça kullanışlıdır. Çünkü bildiğiniz üzere uçak, özellikle uluslararası bağlamda yük taşımanın en hızlı yoludur. Belki biraz maliyetli olsa da, özellikle canlı hayvanlar, ilaçlar, yüksek moda giysiler gibi hafif ve fazlaca değerli ürünler için daha uygun bir çözüm ve daha uygun maliyetlidir.

Havayoluyla hemen hemen her şeyi gönderebilirsiniz. Mektuplar, arabalar, atlar, inşaat ekipmanları, ve hatta helikopterler bile hava taşımacılığı ile gönderilebilir. Bugün neredeyse gördüğünüz her şey havayoluyla taşınabilir. Bir uçağı bile başka bir uçakla taşıyabilirsiniz.

İşin özü, hava kargo, hava taşımacılığının en çok kazandıran değerli bir alanıdır. Fakat bu alan, lojistiğin ötesinde, yük operatör yöntemleri veya kargo işlemleri hakkında çok az şey paylaşırlar. Deneyimle uzmanlık kazandıran bu sektörün şimdi nasıl işlediğine kısaca bir bakalım…

Öncelikle şunu belirtmekte fayda var. Hava kargo taşımacılığı üç ana kategoriye ayrılır:

Yolcu uçaklarına yüklenen kargo

Uçaklar yolcu uçaklarında sadece yüzlerce yolcu ve onların bagajlarını taşımaz. Bu kadar ağırlığı kaldıran bir uçakta başka herhangi bir şeye yer olduğuna inanması zor olsa da, neredeyse her yolcu uçağı ilave olarak kargo taşımaktadır. Öyle ki, bu taşımalar oldukça da kârlı olmaktadır. İstatistikler, ticari havayolları, gelirlerinin yaklaşık %10’unu yolcu uçaklarındaki yük taşımacılığından elde ettiğini göstermektedir.

Peki, uçakta yolcular var, kargolar nerede taşınır? Kargolar, uçakta yolcuların oturduğu yerin altındaki depolama alanında taşınır. Bazı yükler paletlere yüklenebilir veya taşıma yapacağı malzemenin şartlarına ve ağırlığına uygun olarak ağlar ya da konteyner çeşitleri kullanılabilir. Her birinin ayrı boyutu ve çeşitleri vardır. Tabii bu yüklemede kargo ağırlığının haricinde büyüklüğü de firma açısından göz önüne alınması gereken bir husustur.

Bu şartlara göre havayolu şirketi uygun taşıma şeklini belirler ve havaalanlarında yüklemesini yaparak alıcısına teslim edilmek üzere yola çıkar. Bu arada, elbette ki, pek çok yolcu uçağında tıpkı kargo uçaklarında olduğu gibi hayvanları taşımak için sıcaklık kontrollü ve basınçlı bir alan vardır. Bu alan diğer kargo ve bagajlardan da korunur.

Yolcu uçaklarının kargo uçaklarına göre düzgün şekilde yüklenmesi biraz daha hassas bir konudur. Özel eğitimli yük planlayıcıları, tüm ağırlığı ve ağırlık merkezini belirlemek için kargo, bagaj, yolcu ve yakıt ağırlıklarını ele alır. Genellikle özelleştirilmiş bir bilgisayar programı kullanılarak, öğelerin optimum konumu belirlenir. Kargonun ağırlığının yanında uçak içindeki ileri veya geri konumu bile, beklenen yolcu yüküne göre önceden belirlenir. Normalde bu, yükleme sürecini basitleştirir. Fakat, zaman zaman yolcu uçakları önceliği yolcuya verdiğinden kargo yükünü indirebilir. Ancak özellikli bir durum var ise uçakta ağırlık merkezini sınırlar içinde tutmak için önceden koltukların bloke edilmesi ve yolcu alınmaması da muhtemeldir. Bu tarz durumlar genellikle operasyon sırasında uçağın kalkmasına yakın zamanlarda gerçekleştiği için uçak gecikmeleri, yolcu ya da yük kaybına neden olabilir.

Kargo uçaklarına yüklenen kargo

Kargo uçakları muazzam miktarda bir yük taşıyabilir. Özellikle bu alanın öncü isimleri olan FedEx ve UPS gibi kargo şirketleri pek çok farklı kargo uçaklarına sahiptir. Bunların en büyüklerinden biri ise Boeing 747’dir. Bir kargo uçağı olarak, Boeing 747-400 yaklaşık 736 m³ hacminde kargo taşıyabilir. Bu ne demek biliyor musunuz? Beş tane kamyonun taşıyabileceği kadar yük demektir.

Kargo şirketleri, küresel hava kargo trafiğinin yaklaşık %60’ını oluşturmaktadır. Bununla birlikte, havayolları filolarına daha büyük kargo kapasiteli yeni jet uçakları ekledikçe uçaklardaki kargo kapasitesi de giderek artmaktadır.

Maalesef yaşanan Covid-19 krizi, kargo taşımacılığının önemini bin kat daha artırmıştır. Bu dönemde hava yolu şirketleri gelirlerini artırmak adına yolcu uçaklarının koltuklarını söküp, kargo taşımıştır. Karantina süreciyle birlikte online alışverişin artması, başta tıbbi malzemeler olmak üzere pek çok ürünün uluslararası dolaşımı; kargo taşımacılığını karanlık tünelin sonundaki ışık yapmıştır. Uçaklar bu dönemde insanlarla değil teknoloji markaları, yüz maskeleri ve solunum cihazları ile dolmuştur.

Kargo taşımacılığında, hava kargo firmaları, kargo sektörünün en önemli unsurlarından bir tanesidir. Çünkü havayolu şirketleri direkt olarak müşterilerle çalışmazlar. Yani, siz bir ürün göndermek istediğiniz de kargo havayolu şirketlerini aramazsınız. Bu doğrultuda hava kargo acentaları size yardımcı olur. Havayolu şirketleri, hava kargo acentalarına fiyatlarını ve servislerini sunarlar. Hava kargo acentaları ise paketleme, dökümantasyon ve tahsilat gibi gereklilikleri gönderici ile organize ederler. Bu bağlamda, kargo operasyonu bir bütündür ve içerisinde pek çok çalışan rol alır.

Süper kargo uçaklarına yüklenen büyük kargolar

Büyük yükleri taşımak için uzman bir süper taşıyıcı gerekir. Büyük yük derken öyle 100-200 kilogram ağırlığında paketlerden bahsetmiyoruz. Gökyüzünün öyle büyük devleri var ki, bunlar elektrik santrali jeneratörlerini, helikopterleri ve hatta uçaklar gibi ağır, büyük boyutlu araçları taşımak için özel olarak tasarlanmıştır. En büyük ticari süper taşıyıcılardan biri, Beluga olarak bilinen Airbus A300-600ST’dir. Kokpitin üzerinde bulunan devasa kargo alanı, kocaman açılır kapanır kapısı ve 47 tonluk kargo kapasitesi ile Beluga süper taşıyıcı olarak adlandırılır. Bu uçak genellikle uçak parçaları taşımak için kullanılmıştır.

Tabii, burada dünyanın en büyük taşıyıcısını söylemeden geçmek olmaz. Dünyanın en büyük kargo uçağı ise Antonov AN-225’tir. 250 tonu aşan kargo kapasitesi ile bu uçak sadece bir değil, dört adet askeri tankı bile taşıyabilir.

• Antonov AN-225

Antonov başlangıçta uzay mekiği taşımak için tasarlanmıştır. Mekik planları askıya alınınca, uçak 1990’ların başında yere indirilmiştir. Fakat, yakın zamanda restore edilen Antonov, Covid-19 kriziyle beraber 250 ton hayati tıbbi malzemeyi Asya’dan Avrupa’ya taşıyarak iki dünya rekoru kırmıştır. Bu uçağın kanat açıklığı neredeyse bir futbol sahası uzunluğundadır, ve kargo bölmesine en az 80 araba sığabilir 🙂

Kısacası, kargo taşımacılığı uzak gelecekte de önemini her daim koruyacak özellikli ve uzmanlık gerektiren bir alandır. Qatar Airways’in baş kargo sorumlusu Guillaume Halleux, Covid döneminde “Dünya bir köy ve hava kargo da ana caddesi!” diyerek bu alanın önemini vurgulamıştır.

Kaynak:

• thelogisticsoflogistics.com
• abcnews.go.com
• gammasolutions.com