Hava Trafik Kulesi ile Nasıl Haberleşilir?

Havacılıkta haberleşme, yer istasyonları ile hava istasyonları arasındaki telsiz iletişimi ile yapılır. Bu iletişim sırasında kullanılan her kelime büyük önem taşır. Hatta o kadar önemlidir ki, bazı küçük yanlış anlaşılmalar yüzünden tarihte pek çok havacılık kazası bile yaşanmıştır. Bu hususta frezyolojinin doğru kullanımı hem kontrolörler hem hava trafik hizmeti veren istasyonlar hem de uçuş personelleri için önemlidir. Havacılıkta uluslararası olarak standart İngilizce ICAO freyzolojisi kullanılmaktadır. Bu yüzden telsiz iletişiminde bulunan yetkili birimlerin ve uçucu personellerin standart ICAO freyzolojisini kullanabilecek ve İngilizce ile iletişim kurabilecek yetide olmaları gerekir.

Krivonos 2007 tarihinde yayınladığı “Communication in Aviation Safety” yani Havacılık Emniyetinde İletişim adlı çalışmasında insan kaynaklı hatalardan dolayı yaşanan kazalar havacılıktaki tüm kazaların %70’ine karşılık geldiğini belirtmiştir. Bu bakımdan bir uçuş operasyonun yürütülebilmesi için doğru ve iyi bir iletişim gerektiğini vurgulamıştır. Strother ise 1999 yılında “Communication Failures Lead to Airline Disasters” adlı çalışmasında uçak kazalarına ilişkin analizlerde, kazaların temel sebepleri kafa karıştırıcı freyzyoloji, benzer uçak çağrı isimleri, belirsizlik ve kesinti gibi iletişim problemleri olduğunu söylemiştir. Ayrıca İngilizce eksikliği, ağır aksan veya kendini eksik ifade etmek gibi dilsel problemlerin de yine uçak kazalarına sebep olduğunu kanıtlarla ortaya koymuştur.

Frezyolojinin detaylarına geçmeden önce havacılıkta haberleşmenin ve ortak dil kullanmanın ne kadar önemli olduğunu gelin bir örnekle açıklayalım… 1989 tarihinde Malezya Kuala Lumpur hava alanına yaklaşmakta olan uçak kule ile temasa geçer. Kuledeki görevli hava trafik kontrolörü uçağa “Two Four Zero Zero” seviyesine alçalmanın serbest olduğunu iletir. Pilot bu alçalma iznini alır ve kural gereği tekrar ederek şöyle der; “OK Four Zero Zero”. Hava trafik kontrolörünün ana dili İngilizce olmadığı için pilotun verdiği yanlış geri bildirimi anlayamaz. Uçak alçalması gereken 2400 feet yerine 400 feet’e alçalmaya başlar. Maalesef uçak 481 feet’deyken bir dağın zirvesine çarpar.

Tabii ki bu örnekte dilsel eksikliklerin yanı sıra yorgunluk ve fazla iş yükü gibi etmenlerde söz konusudur. Ancak ne olursa olsun en önemli tedbir risk seviyesini makul düzeyde tutmaktır, bu yüzden ortak dil kullanımı ve frezyolojiye hâkimiyet birinci öncelikli olarak alınmalıdır. Bu konuda ICAO frezyoloji konusunda standartlar belirlemiştir. Bu konudaki temel yayınlar;

• ICAO Annex 10 Volume II Chapter 5 and in ICAO Doc 9432 – Manual of Radiotelephony

• CAP 413 Radiotelephony Manual Edition 20 – CAA

Ayrıca ICAO bu konuda kontrolör eğitimleri adına eğitim veren kurumların daha sık denetlenmesi gerekliliğini belirtmiştir. Bu eğitimi veren kurumlara maddi destek sağlanması ve eğitimleri verecek nitelikli personel yetiştirilmesi üzerinde durmuştur.

Yukarıda verilen yayınların yanı sıra bizim sivil havacılık kurumumuzun da yayınlamış olduğu havacılık frezyolojisine bu konuda bakılabilir. Tüm güncellemeler ve doğru bilgiler bu yayınlarda açıkça belirtilmiştir. Biz de makalemizde sıklıkla kullanılan iletişim kalıplarına kısaca özet olarak bir değinelim…

Rakam Gruplarının Okunuşu
FL280 > Flight Level Two Eight Zero
FL100 > Flight Level One Hundred
QNH 1003 > QNH One Zero Zero Three
BIGJET358 > Big Jet Three Five Eight
160 degrees > One Six Zero Degrees
19 knots > One Nine Knots
(Squawk) 6500 > Six Five Zero Zero

Frekanslar
120.125 > One Two Zero Decimal One Two Five
119.050 > One One Nine Decimal Five Zero Zero

Zamanlar
0825 > Zero Eight Two Five
1400 > One Four Zero Zero

Telsiz görüşmeleri sırasında frekansı mümkün olduğunca az meşgul etmek gerekir ve de karışıklık yaşanmaması adına standart sözcükler kullanılır. Bunlardan yaygın olarak kullanılanlara bakalım…

ACKNOWLEDGE: Son mesajını anladım
AFFIRM: Evet
BREAK: İki mesaj iletisi arasındaki ayrımı bildirmek için söylenir
CONFIRM: Doğrulamanı talep ediyorum (klerans, direktif bilgi vs.)
CONTACT: … ile temasa geç
HOW DO YOU READ: Beni nasıl duyuyorsun?
MONITOR: … frekansını dinle.
NEGATIVE: “Hayır”, “Doğru değil”, “Yapmam mümkün değil”
OVER: Mesajım bitti ve senden bir yanıt bekliyorum
REPORT: Talep edilen bilgiyi ver
ROGER: Mutabık. Son mesajını tamamen anladım
STANDBY: Bekle, seni yeniden arayacağım
WILCO: Mesajını anladım ve yerine getireceğim (Will comply)
WORDS TWICE: Her sözcüğü iki kere söyle

Harf ve rakamların nasıl kodlanıp okunduğuna ve nereden geldiğine dair detaylı bilgiyi Havacılık Alfabesi yazısında bulabilirsiniz. Bu yazımızda da alfabe ve rakamlara ilişkin kodlamaları paylaşalım.

Rakam	Telaffuz
0	ZEERO
1	WUN
2	TOO
3	TREE
4	FOWER
5	FIFE
6	SIX
7	SEVEN
8	AIT
9	NINER