Uçaklar Neden Pas Geçer?

Bir havayolları çalışanıysanız ya da aslında bir pilotsanız, yeni insanlarla tanışırken size en kötü ya da en korkutucu uçuş deneyimlerini anlatmaya başlarlar. Bu tıpkı, bir doktorla tanıştığınızda ağrılarınızı veya rahatsızlıklarınızı paylaşmak gibi bir şeydir. Ya da bir avukatla tanıştığınızda başınıza gelen bir sorunu hemen danışıvermek gibi…

Biz işin havacılık kısmına geri dönecek olursak, sanırım onların en sık duyduğu hikâyelerden biri “pas geçme” ile ilgili olanlar dersek yanılıyor olmayız. Çünkü uçuşlarda diğerlerine nazaran yolcuları şaşırtabilecek en sık denk gelen durum pas geçme sayılabilir, bu yüzden pek çok yolcu bu duruma tanık olmuş bazen şaşırmış bazen korkmuştur.

Korkmuş olabilirler diyoruz, neden diye sorarsanız çünkü pas geçme sırasında motorlara güçlü bir itme kuvveti verilir ve yolcular koltuklarına hızlıca geri itilir. Doğal olarak bu durum yolcularda bir miktar heyecana yol açabilir.

Şimdi hayal edin, İstanbul’dan İzmir’e gitmek için bir uçağa bindiniz. Uçak tipi Boeing 777, yani büyük uçaklardan. O günde hava fırtınalı ve varış noktasında güçlü yan rüzgârlar var. Dev uçak Adnan Menderes Havalimanı’na yaklaşıyor, piste ulaşan dev uçak parlıyor, biraz havada süzülüyor. Sonrasında güçlü frenlerin uçağı yavaşlatmaya başladığını hissetmek yerine, 777’nin devasa ve güçlü GE90 turbofanlarının hızlı bir şekilde kalkış için itme kuvveti oluşturduğunu duyuyorsunuz. Aniden koltuğunuza hızlıca geri itiliyorsunuz. Endişelenmeyin, uçağınız pas geçti. Anlayacağınız, iniş anında yere teker koymaktan vazgeçti.

Peki, tam olarak nedir bu pas geçme? Tehlikeli midir? Pilotlar neden pas geçerler? Gelin bu soruların cevaplarına hep birlikte bakalım…

Pas geçmek, havacılıkta bir uçağın son yaklaşma sırasında iniş yapmaktan vazgeçmesi ve hızla yeniden yükselmesidir.  Pas geçmeyi deneyimlemiş olabilirsiniz veya yaşamış birini tanıyor olabilirsiniz. Her iki durumda da, ne olduğunu bilmiyorsanız “pas geçme” durumu biraz sinir bozucu olabilir, kabul ediyoruz. Özellikle beklenmedik bir şekilde meydana geldiklerinde sizin için riskli görünseler de, aslında önemli bir güvenlik önlemidir. Yani “pas geçmek” tehlikeli bir prosedür değildir. İçiniz rahat olsun. Aslında, inişle ilgili herhangi bir şüphe varsa, bir pilotun yapabileceği en güvenli manevradır.

Pas geçme, bir uçağı güvenli ve istikrarlı bir uçuş zarfına götüren güvenli bir prosedürdür. Bir uçağın pas geçmesinin en yaygın nedenleri şunlardır:

• Kötü hava koşulları (Düşük görüş, çapraz rüzgârlar, fırtına …vs)
• Önceki inen uçağın hala pistte olması
• Pist ihlali (Pistteki bir araç veya hayvan olması)
• Kararsız yaklaşma (Birçok nedenden dolayı, uçak ideal süzülme eğiminde veya doğru iniş hızında olmayabilir)
• Teknik problemler

Çoğu zaman pilotlar, uçağın neden pas geçtiği konusunda yolcuları hemen bilgilendirmez. Bunun nedeni, yolcuların bilgilendirilmesinin “pas geçme” kontrol listesinin en altında yer almasıdır. Emin olabilirsiniz ki, çok daha önemli diğer kontroller yapılır yapılmaz kaptan yolcuları hemen bilgilendirecektir. Tabii bazı durumlarda, yolcular yalnızca uçak inişinden sonra da bilgilendirilebilir.

Uçakların pas geçmesinin aslında bir numaralı ve en yaygın nedeni hava durumudur. Hava koşulları, özellikle uçuşların fırtınalı bölgelere inişi sırasında yakından incelenir. Örneğin, yaklaşma sırasında rüzgâr hızları çok yüksekse, pilotlar, uçaktaki yolcunun güvenliği için, pas geçmeye karar verecektir.

Bununla birlikte, kanatların düzgün açılmaması veya iniş takımlarının doğru irtifada devreye girmemesi gibi olaylar da teknik bir sorunun sonucu olabilir. Yaklaşma sırasında herhangi bir teknik sorun ortaya çıkarsa, pilotların pas geçerek bir tur atmaları ve hemen ardından bu tür acil durumlarda yardımcı olacak tüm acil durum kontrol listelerini içeren hızlı başvuru el kitabına başvurmaları tavsiye edilmektedir. Kısacası, bir uçak tam teknik yetenekleri olmadan inmeye çalışırsa, kaza riski büyük ölçüde artar.

Peki, pas geçtikten sonra ne olur? Pas geçilmesi ardından uygun koşullar sağlanıldığı takdirde, uçağa hava trafik kontrolörü tarafından trafik düzenine geri dönmesi talimatı verilecektir. Uçak iniş kuyruğuna girdikten sonra pilotlar ikinci bir iniş yapmak için beklerler. İkinci inişe hazırlanırken, hava koşulları iyileşmiş veya teknik sorunlar çözülmüş olabilir. Ancak ciddi teknik sorunlar olması durumunda, güvenli bir inişe hazırlanmak çok daha uzun sürebilir. Olur da sorunlar çözülemezse, acil durum inişi son çare olacaktır. Bu durumda herhangi bir kaza/kırım durumu olabilir diye bir güvenlik önlemi olarak acil durum hizmetleri yerde hazırlanır.

Kaynak:

• edition.cnn.com
• simpleflying.com
• aerotime.aero
• blog.privatefly.com