SELCAL Nedir?
Selcal Sellective Call’un kısaltmasıdır. Türkçe’de özel çağrı ya da seçilmiş çağrı olarak geçer. Çoğu zaman kıtalar arası uçan geniş gövdeli uçaklarda kullanılan ışıklı ya da sesli uyarı gönderebilen bir tür haberleşme ikaz sistemidir. Peki SELCAL nasıl çalışır ve amacı nedir?
SELCAL sisteminde amaç yer istasyonunun uçakla temas kurmak istediğinde, radyo sisteminin uçuş ekibini uyarmasıdır. SELCAL’in çalışma prensibine göre uçakta dekoder ve radyo alıcısı bulunur. Bu alıcılar yer istasyonuna ait yer tabanlı bir kodlayıcı ve verici ile ürettiği ses yayınını almasını sağlar. Yani SELCAL bir tür alarm görevi görerek uçuş ekibinin kendi uçağı ile ilgili olmayan mesajları dikkate almama esnekliği kazandırır ve sadece kendi uçağına ilişkin temasa geçildiğinde uyarı almasına yardımcı olur. Radyo telsizlerin gürültülü olması ve uzun süreler için dinlemesi zor ya da rahatsız edici olması mümkündür. Kokpit ekibinin bu sebeple radyo telsizinin sesini kısması dünyanın her yerinde oldukça yaygın bir uygulamadır. Ayrıca yoğun radyo telsiz çağrıları arasında kokpit ekibinin dikkat dağınıklığı, yorgunluk, anlık meşguliyet ve benzeri sebepler yaşaması nedeni ile herhangi bir iletişim temasını kaçırması muhtemeldir. Bu tür durumlarda SELCAL iletisi uçuş ekibini ikaz eden bir sinyal yollar. Böylece kokpit ekibi uçaktaki radyo sisteminin sesi kısık olsa da ya da dinlenmese bile gelen temas çağrısından bilgi sahibi olacaktır.
SELCAL, uçaklarla temas kurabilmek amacı ile yüksek frekans (HF) ya da çok yüksek frekans (VHF) radyo frekans bantlarında çalışır. SELCAL sisteminde her uçak için tanımlanmış ikişerli grup olarak dört karakterden oluşan SELCAL kodu bulunur. Örneğin; GP-FE. Bu kodlar grupları içinde alfabetik olarak sıralanır ve her birinin ayrı frekansı bulunur. SELCAL kodu, kokpit kompartımanında genelde uçağın tescil koduna yakın yerde bulunan küçük bir etiketin üzerinde yazılıdır. Bir SELCAL iletimi başlatılırken, öncelikle yer istasyonu, uçak için tanımlanmış olan bu dört karakterli SELCAL kodunu SELCAL kodlayıcısına girer. SELCAL kodlayıcısı bu kodu, her bir harf için ayrı ayrı tanımlanmış olan dört ses tonuna çevirir. Yer istasyonundaki verici ise ses tonlarını sırasıyla uçağın radyo frekansında yayınlar. İlk gruptaki ikili ses tonu aynı anda bir saniye süre ile yayınlanır. Ardından 0.2 saniyelik bir ara olur ve kalan ikili ses tonu da bir saniye süre ile yayınlanır.
Bu kod uçaktaki alıcı tarafından alınır ve sinyal sağlanır. Kokpit ekibi bu sayede bir sesle, ışıkla veya her ikisi ile beraber uyarılır. Kokpit ekibi radyo alıcısının sesi kısık ise sesini açarak iletiyi alır. Sinyali alan ve aynı kodu kullanan birden fazla uçak olabilir. Bunun nedeni ise totalde 10290 kod vardır ancak 35000 kod kayıtlıdır, bu da birden fazla uçağa aynı kodun verildiğini gösterir. Bu tür durumlar ayrım çağrı adı ile sağlanabilir. Mevcut SELCAL 16 tona dayanır, bunu 32 tona çıkarma planları günümüzde konuşulmaktadır. Böylece mükerrer kayıtlardan kaçınma sağlanabilir ve daha yalın bir iletişim oluşturulabilir.
Karaktere eş değer frekanslar
A = 312.6 Hz
B = 346.7 Hz
C = 384.6 Hz
D = 426.6 Hz
E = 473.2 Hz
F = 524.8 Hz
G = 582.1 Hz
H = 645.7 Hz
J = 716.1 Hz
K = 794.3 Hz
L = 881.0 Hz
M = 977.2 Hz
P = 1083.9 Hz
Q = 1202.3 Hz
R = 1333.5 Hz
S = 1479.1 Hz