Uçaklar Neden Beyaz Renktedir?
Eğer siz de bu makaleye bakıyorsanız siz de pek çok insan gibi uçakların neden beyaz olduğunu merak eden araştırmacı kişilerdensiniz. Bildiğimiz üzere ticari uçakların neredeyse hepsi beyaz renktedir. Bazen reklam amaçlı ya da 100. Uçak, ilk model uçak gibi anlam ifade etmesi açısından birkaç çizgi ya da süsleme ile boyanan uçaklar da vardır.
Ancak genel anlamda, sektörün neredeyse tamamında beyaz renk tercih edilmektedir. Pek çok insan uçakların üretim safhasından zaten beyaz çıktığını düşünür. Bu bilgide tamamen yanlıştır. Uçağın doğal rengi metalik gri tonlarıdır. Hatta bir ara American Havayolları uçaklarını boyasız metal gövdeleri ile kullanmıştır. Tabii bunun da olumlu ve olumsuz sonuçları olmuştur. Tüm bu detayları yazımızda sırasıyla açıklayacağız. O halde gelin uçakların beyaz renk tercih etmesindeki teknik ve ekonomik nedenlerle başlayalım…
Beyaz, güneş ışınlarını en az emen bir renktir. Doğal olarak, beyaz renkteki uçakların gövdesi daha az ısınır. Nasıl ki yazın beyaz gibi açık renkli kıyafetler giyilmesi öneriliyorsa, uçaklarında beyaz olması benzer bir sebepten tercih edilir. Çünkü siyah gibi koyu renkler güneş çeker. Ancak beyaz renk güneşi tekrar geri yansıtır ve böylece aşırı ısınmayı da engeller. Emniyetli bir uçuş için gövde ısısının ortalama bir derecede muhafaza edilmesi gerekir. Özellikle birçok aksamı kompozit ve plastik malzemelerden yapılan uçakların burnunda radar ve kontrol ekipmanlarının olduğu bölüm oldukça önemlidir. Buralarda ısınmanın muhakkak düşük seviyede tutulması gerektiğinden, beyaz veya parlak renkler kullanılır. Kısacası, tıpkı güneş kremi sürer gibi uçakları beyaz renge boyamak, uçağın yüzeyini ısınma ve güneş radyasyonundan oluşabilecek hasarlardan koruyacaktır.
Hem uçuş sırasında hem de uçak park yerindeyken beyaz renkte olması avantajlı olacaktır. Tabii ki de bu durum renkli boyanan uçakları emniyetsiz yapmıyor. Sadece fazla güneş ışınını çeken ya da birçok atmosferik duruma maruz kalan koyu renkli uçakların boyası zamanla solmaya başlıyor. E bu da rutin olarak boya yenileme masraflarını gündeme getiriyor. Oysa beyaz renkli uçak uzun süre bakıma gerek duymayacaktır. Beyaz boyanın ortalama yenilenme süresi yaklaşık 5 ile 8 yıl arasında değişmektedir.
Maliyet demişken, renkli uçaklar beyaz uçaklara göre daha ucuza satılır. Neden mi? Çünkü havayolu şirketleri satın alacakları renkli uçağı beyaza boyayarak kullanırlar. Doğal olarak renkli uçakların maliyeti hesaplanırken boyama masrafları da dikkate alındığından beyaz uçaklara göre daha ucuza giderler. Sonuçta bir uçağı sıfırdan boyamanın maliyeti 50 bin ile 300 bin dolar arasında değişmektedir. Ayrıca bir uçağın boyanıp uçuşa hazır hale gelmesi ise yaklaşık 2 haftayı bulur.
Beyaz uçakların sağladığı bir diğer tasarruf ise uçak ağırlığının renkli uçaklara nazaran daha hafif olmasıdır. Uçağın boyutuna göre değişmekle beraber bir uçak için ortalama 350 litre boya kullanılmaktadır. Çünkü uçaklardaki farklı renkte olan boyamalar, uçak tipine göre 100 kg ile 550 kg arasında bir ağırlık yaratır. Yapılan boyama işlemi ile en az 100 kg bir ağırlığı daha sırtlayan uçak, doğal olarak uçuş masraflarını da artırır. Yani uçakta daha fazla yakıt sarfiyatı olur ve daha az yolcu taşımasına sebep olabilir.
Bunun yanı sıra beyaz renk uçak yüzeyindeki hasarları daha belirgin kılar. Uçak üzerinde herhangi bir çatlak, girinti ya da benzeri yüzey hasarlarının tespiti kolaylaşır. Renkli bir uçakta bunu fark etmek oldukça zor olacaktır. Ayrıca korozyon izleri ya da yağ sızıntı noktaları da beyaz zeminde daha kolay görülecektir.
Herhangi bir kaza söz konusu olduğunda da, beyaz renkli uçakların gece karanlığında veya su içerisinde konumunun tespiti daha kolay olur. Beyaz parlayan bir renk olduğu için çok daha çabuk fark edilir. Hatta bu durum kuşlar içinde kolay fark edilebilir olacaktır. Kuş çarpması ya da İngilizcede ‘bird strike’ diye geçen kuş saldırıları havacılık sektöründe maalesef oldukça yaygındır ve uçak emniyeti için önemli bir tehdit unsurudur. Beyaz dış yüzeyler uçakların görünürlüğünü artırır ve potansiyel olarak kuşlar tarafından algılanmasını ve kaçınmasını artırabilir. Buna karşılık, daha koyu renkli uçaklar, kuşların uçakları yeterli sürede algılama yeteneğini azaltabilir.
Peki, uçakları neden kendi renginde bırakmıyoruz? Aslında boyasız uçaklar oldukça sorunsuz görünse de maalesef bu uçaklarda da metal gövde zamanla kararma yapabiliyor. Boyama sıklığından çok daha fazla cilalama ihtiyacı doğabiliyor. Ancak bu uçaklar ağırlık olarak oldukça hafif kalabiliyor.
Uçakların beyaza boyanmasından kasıt tamamen bembeyaz olması demek değildir. Şirketler kanat, kuyruk veya gövdenin küçük bir bölümünde şirket logolarını ya da isimlerini taşıyan yazıları barındırır. Özellikle ülkelerin bayrak taşıyıcı havayolu şirketleri bunları çok güzel sergiler. Örneğin, Katar’ın bayrak taşıyıcısı Katar Havayolları’nın merkezi Doha Havalimanına bakarsanız apronda bordo renkler hakimdir. Aynı durum, Londra’da British Airways’in kırmızısı, Almanya’da Lufthansa’nın lacivert kuyrukları, Türkiye’de ise Türk Hava Yollarının kırmızısı dikkat çekmektedir. Kısacası, beyaz uçaklarda kuyruk ve kanatlardaki boyamalar oldukça göze çarpar.
Tabii ki ne olursa olsun havayolu şirketleri illa ki beyaz kullanmak zorunda da değildir. En farklı renk ve desenlerle giydirilmiş uçakları merak ediyorsanız, alttaki linke tıklayabilirsiniz…
