RVSM Nedir?

RVSM, baş harfleri İngilizcesi “Reduced Vertical Separation Minima” olan Türkçe’de “Azaltılmış Dikey Ayırma Minimumu” olarak geçen bir havacılık terimidir. Bu terime göre hava araçları 290 uçuş seviyesi (Flight Level) ile 410 uçuş seviyeleri arasında standart dikey ayırmanın 2.000 feetden, 1.000 feete indirilmesini sağlayan prosedürleri tanımlamaktadır.

Metrik cinsten ifade etmemiz gerekirse yaklaşık olarak 8.900 ile 12.500 metre arasında tanımlanan RVSM hava sahalarında uçaklar arasında yine yaklaşık olarak 600 metre yerine 300 metrelik ayırma yapılması anlamına gelir. Daha az dikey ayırma seviyeleri sayesinde RVSM hava sahalarında uçabilen hava taşıtı sayısı güvenli bir şekilde arttırılabilir.

Peki, neden bu ayırım azaltıldı dersiniz? Sizce de birbirine yakın geçen uçaklar daha tehlikeli olmaz mı? Ya da eğer ki tehlike arz etmiyor ise, öncesinde bu ayırım neden yapılmadı diye hiç düşündünüz mü? Şimdi gelin hep birlikte bu soruları cevaplayalım…

RVSM, hava sahasının daha verimli kullanılması gereksinimi ile ortaya çıkmıştır.  ICAO bu gereksinimden hareketle teknik bir çalışma başlatmış ve 1988 yılında yayınladığı sonuçlara göre bu seviyelerde dikey ayırmanın 1.000 feete düşürülmesinin teknik olarak olanaklı olduğunu duyurmuştur. 1997 ile 2005 yılları arasında RVSM tüm Avrupa Hava Sahası, Kuzey Afrika, Güneydoğu Asya, Kuzey Amerika, Güney Amerika ve Kuzey Atlantik, Güney Atlantik ve Pasifik Okyanusu üzerine uygulamaya konulmuştur.

Sözün özü, RVSM FL290’dan (29.000 feet) FL410’a (41.000 feet) kadar olan irtifalarda uçan uçakların dikey ayrımını 2.000 feet’ten 1.000 feet’e düşüren bir hava trafik kontrol yöntemidir. Yani, şöyle havaya baktığınızda en yakın yaklaşık 9 km ötedeki uçaklar birbirinin altından ya da üstünden geçerken aralarında artık 300 metre kadar mesafe bırakıyorlar. Bu sayede belirli bir hava sahasında uçabilen uçakların sayısı (ki bu hava sahası FL290-FL410 arası) önemli ölçüde artırıyor, hatta teoride neredeyse iki katına çıkıyor. Ayrıca, pilotların daha verimli irtifalar seçmesine ve türbülanstan kaçınmasına da olanak tanımış oluyor.

Peki, geçmişte bu uygulama neden 2.000 feet mesafe üzerine kuruluydu? Ya şimdi daha tehlikeli ise?

Şöyle ki, geçmişte FL290 seviyesine kadar uçan uçaklar 1.000 feet dikey ayrımda uçabiliyorlardı, ancak FL290’ın üzerinde uçan herhangi bir uçak bir diğeri ile 2.000 feet mesafe bırakmak zorundaydı. Nedeni ise basitti… Çünkü basınç ölçen altimetrelerinin doğruluğu, uçaklar yerden yükseldikçe azalırdı ve o zamanlar altimetreler, trafik arasında yeterli ayrımı garanti edecek kadar doğru değildi.

Günümüzde ise modern uçaklar, yükseklikleri doğru bir şekilde belirlemede ve otopilotlarla kendilerine verilen irtifalarda stabil kalmada çok daha iyidir. Havada veri bilgisayarlarının (Air Data Computer) icadı, daha hassas altimetreler ve gelişmiş otopilotlar, 2.000 feetlik ayırma kuralını artık bir sorun olmaktan çıkardı ve RVSM’in arkasındaki fikri ateşleyen de tam da bu oldu.

2005 yılında, RVSM, Alaska, Meksika Körfezi, Atlantik Yüksek Açık Deniz Hava Sahası ve San Juan FIR’da olmak üzere 48 eyalette FL290’dan FL410’a uygulandı.

Bugün artık pilotlar, 300 metre mesafeyle uçabiliyor. Üstelik daha çok uçak daha verimli irtifalarda uçarak yakıt tasarrufu da sağlıyor. FAA çalışmasına göre RVSM piyasaya sürülürken, RVSM havayolu uçuşları, incelenen 12 şehir çiftinde yolculuk başına yaklaşık % 2,5 daha az yakıt yaktığı ispatlandı.

Ancak havacılıktaki her şeyde uyulması gereken sert kurallar vardır. Bu RVSM sahalarında uçan uçaklar içinde geçerlidir. Eğer ki bir uçak RVSM hava sahasında belirli azaltılmış dikey ayırma minimumlarında uçmak isiyorsa özel olarak onaylanmış otopilotlara ve altimetrelere ihtiyacı olacaktır. Ayrıca RVSM hava sahasında uçan pilotların özel eğitim almaları gerekmektedir.Bir pilotun RVSM hava sahasında uçma yetkisi yoksa ATC yani hava trafik kontrolörü o uçağı FL290’ın altında tutması gerekir.

Özetle, RVSM için genel olarak minimum şartlar şu şekildedir:

• 2 bağımsız altimetre
• Önceden belirlenmiş ve ulaşılmış seviyeden ayrılma durumda uyarı verecek ekipman
• Oto pilot
• Altimetreye bağlı yükseklik iletimi ve bağlantısı olan bir transponder

Kaynak:

• tr.wikipedia.org
• boldmethod.com
• midrma.com
• cssiinc.com