De-icing ve Anti-icing Nedir?
Kış mevsiminde uçak yolculuğu yapıyorsanız eğer, kalkıştan hemen önce camdan dışarı bakarsanız uçaklara bir sıvı sıkıldığını göreceksiniz. Bu sıvı buzlanma önleyeci/buz çözücü sıvı olarak adlandırılmaktadır. İngilizce’de anti-icing/de-icing diye geçer ve havacılıkta da çoğunlukla bu terimlerin İngilizcesi kullanılmaktadır.
De-icing ve Anti-icing işlemleri birbirinden farklı şekillerde yapılır. De-icing işlemi uçak dış yüzeyinde birikmiş olan buz, don ve karın buz çözücü sıvı yardımıyla arındırılması işlemidir. Ancak, anti-icing işlemi proaktif bir işlemdir. Uçakların dış yüzeyinin buz, kar ve don gibi yüzey bozucu birikimlerle kaplanmasının önüne geçmek amacıyla önceden uygulanır.
De-icing ve Anti-icing işlemleri hava alanları yer hizmeti firmaları tarafından verilmektedir. Bu yüzden her hava alanında böyle bir hizmet olmayabilir. O yüzden, özellikle don ve kar olaylarının sıklıkla görüldüğü kış mevsimlerinde gidilecek destinasyondaki hava alanında de-icing ve anti-icing hizmeti verilip verilmediği bilgisinin teyit edilmesi gerekmektedir. Bu işlemler, uçakların kalkış emniyetini sağlamak amacı ile yapıldığı için, havacılıkta da emniyet her şeyden önde geldiği için, de-icing ve anti-icing hizmetleri konusunda havayolu operasyon merkezleri konuya oldukça hassas yaklaşmaktadır. Aksi takdirde de-icing hizmeti alamayan bir uçağın kanatlarındaki buzlanma, kalkış safhasında uçağın ihtiyaç duyduğu aerodinamik performansı engellemiş olacaktır. 1982 tarihindeki Air Florida kazasının sebebi maalesef kanatlardaki buzlanma olmuştur.
Peki, de-icing ne zaman uygulanır? De-icing/anti-icing hizmeti her kar yağması veya don durumunda verilmesi zorunlu değildir. Kaptanın vereceği karara bağlı olarak bu işlem uygulanır. Şöyle ki, kar yağışlı bir günde kaptan eğer ki gerekli görmüyor ise bu çözücü sıvı ile arındırılmayabilir. De-inig uçaklara sadece yüzeylerinde buz ve don oluşmasını sağlayabilecek sıcaklıklarda yani derece ya da çiy noktası sıcaklıklarda uygulanır. Buzlanma durumuna neden olabilecek kar ya da sulu kar yağışı varsa, de-icing sonrası anti-icing işlemi de uygulanır. Anti-icing sıvısı yüzeylere o kadar sıkı yapışır ki, taksi boyunca uçağın yüzeyinde herhangi bir kar veya sulu kar birikimi oluşmaz. Ancak yine de Anti-icing sıvısında etki süresi kısıtı vardır. Anti-icing işlemine tabi tutulan uçağın yeniden buz oluşumuna fırsat vermeksizin kısa bir süre içerisinde kalkış yapması tavsiye edilmektedir. Anti-icing işlemi yapılan bir uçak için koruma süresine dair geri sayım, anti-icing ilk sıkıldığı an başlar. Yani, işlem bittiği an değildir.
De-icing işleminde kullanılan sıvının temel bileşeni, propilen glikol’dür. Bu çözücü sıvılar belirli oranlarda su karışımı ile de kullanılabilir. Ayrıca değişen koşullara göre, buz çözücü sıvı yerine uçaklara yalnızca sıcak su sıkılması da mümkündür.
