Uçaklara yükleme nasıl yapılır?
Uçak seyahatlerinizde pencere kenarında oturuyorsanız dışarı baktığınızda uçak altında adeta arı gibi çalışan bir ekip görürsünüz. Fosforlu yelekler giymiş olan bu ekip bagajlarınızın yüklenmesinde ve koca koca kargoların uçağa taşınmasında koordine halinde çalışırlar. Siz uçağınıza yerleşmiş, kemerinizi takmış, sonrasında elinize kitabınızı almış okurken ya da telefonunuzla eğlenceli bir şeyler kurcalarken, uçak altında devasa bir operasyon dönmektedir. Bu demek oluyor ki, uçak sadece yolcuların yerleşip hazır olmasını beklemez, alttaki bu koca operasyonun da bir an önce tamamlanmasını bekler. Böylece hemen kapı kapatıp sizi istediğiniz destinasyona emniyetle ulaştıracaktır.
Tam da burada “emniyet” kavramı önemlidir. Yüklemede emniyet demek güvenli ve doğru bir uçuş performansı demektir. Uçak yükleme işlemlerinde ağırlık ve dengenin en doğru şekilde planlanması emniyetli bir uçuşu da beraberinde getirecektir. Tabii burada uçağa yüklenen tüm yükleme operasyonunun ağırlık planlaması kadar uçak ağırlığı da uçuş performansı üzerinde etkilidir. Bilindiği üzere, uçaklar büyük gövdesinin yarattığı ağırlığına oranla en sağlam şekilde imal edilir. Bu yüzden uçak imalatında kullanılan malzeme düşük yoğunluğa sahip hafif malzemelerdir. Uçakların yapısal sağlamlıkları bir takım testlere tabi tutularak, hassas şekilde hesaplanır. Bu yüzden uçağa yükleme operasyonunda, planlamaların uçakların yapısal yük limitlerine uyulması önemlidir. Burada yapısal yük limitleri uçak üreticileri tarafından manueller şeklinde hazırlanmaktadır. Operasyonel ağırlık ve denge limitleri uçak üreticilerinin uçuş manuellerinde her uçak tipi için ayrı olarak detaylı şekilde belirtilmiştir. Uçakların Weight and Balance Manuallerinde ki yapısal yük limitlerine dikkat edilerek, yüklerin ağırlık ve dengeli planlanması yapılmalıdır. Bu limitlerin aşılması halinde, uçuş operasyonunun emniyeti riske girebilir. Uzun vadede ise metal yorgunluğu, esneklik kaybı, gerilme gibi uçağa kalıcı hasarlar bırakabilir.
Uçakta dengesinin ne kadar önemli olduğu ayrıca bir uçak kazasıyla anlatılabilir. Kinşasa’dan Bandundu’ya giden bir L-410 Turbolet model uçak binlerce feet yükseklikte seyrederken yolculardan birinin spor çantasından timsah çıkarmasıyla uçakta izdiham oluşur. Yerlerinden kalkan yolcular uçağın ağırlık dengesini bozar ve kontrol kaybedilir. Bu kazada uçaktan yalnızca tek bir yolcu kurtulmuş, 20 kişi hayatını kaybetmiştir. Timsahın akıbetine gelince, timsah uçaktan sağ salim kurtulmuştur, ancak kurtarma ekipleri tarafından öldürülmüştür.
Uçaklara yükleme yapılırken emniyetli planlama yapılmasından bahsettik. Yani bu demek oluyor ki bir uçak yüklemesinde, kargo ve bagajlar personelin tercihine ya da kolayına göre uçağa yerleştirilmiyor. Hepsinin bir kuralı ve düzeni var. Uçak yüklemesinde en temel prensiplere detaylı bakacak olursak eğer, öncelikle şunun bilinmesi gerekir;
- Bagaj en son yüklenir, ilk boşaltılır.
- Kargo ilk yüklenir, en son boşaltılır.
Bagaj yüklenmesinin nasıl yapıldığına pek çoğumuz uçak seyahatlerimizde şahit olmuşuzdur. Bir çok bagaj gelir, uçağa bagaj bandı bağlanır, bagajlar bir personel tarafından tek tek banda yerleştirilir ve bagaj bandının sonunda bekleyen başka bir personel ise bagajları uçak altına planlı olarak yerleştirir. Buradaki “planlı” anlamı bagajların etiketlerine göre yüklenmesi ve birbirleriyle karışmadan yerleşiminin sağlanmasıdır. Bagajlarda da genellikle öncelik sıralaması olur, havayolu şirketlerinin kendi içinde belirledikleri detaylı öncelik sırasına göre de yükleme planlamasına uyulması gerekmektedir. Çünkü varış destinasyonunda da indirme işlemi yapılırken bagajların öncelik sırası takip edilecektir, bu yüzden kolaylık sağlaması adına yükleme işleminin kurallarına hassasiyet gösterilmesi gerekir. Uçak yüklemesi ön holddan başlar, indirme işlemi ise arka holddan başlar. Dengenin sağlanması için ön ve arka holdlarda eş zamanlı indirme ya da yükleme yapılacak şekilde hareket edilir.
